اخبار

آندومتریوز

مخاط دهانه رحم هر ماه پس از ریزش هنگام پریود شروع به رشد مي‌كند سلول‌های مخاط رحم اين ظرفيت را دارند كه در خارج از رحم نيز رشد نمايند. رشد سلول‌های

مخاط رحم در خارج از رحم را اندومتريوز می‌گويند.

شايع‌ترين محل‌هايی كه سلول‌هاي مخاط رحم می‌توانند كاشته شوند و سبب آندومتريوز شوند عبارت‌اند از تخمدان‌ها، لوله‌های رحمی، سطح خارجی خود رحم، روده‌ها ،محوطه داخل لگن.

اندومتريوز را می‌توان در داخل واژن، دهانه رحم و حتي مثانه نيز ديد. همچنین تخمدان و عضله رحم از مهم‌ترین قسمت‌هایی هستند که از هجوم این بافت در امان نیستند. اندومتر اگر داخل تخمدان تشکیل شود کیستی به نام اندومتریوما را می‌سازد و یا اگر در داخل عضله رحم یا همان میومتر باشد اندومتریوزیس را تشکیل می‌دهد.

 

علائم شايع حاصل از آندومتریوز

علائم زير ممكن است به طرز ناگهانی ظاهر شود يا طی چندين سال به وجود آيد.

1. نازايی.

2. پا درد.

3. كمردرد.

4. خستگی.

5. اسهال یا یبوست و نفخ.

6. درد در هنگام معاینه‌ی لگن.

7. درد به هنگام رابطه جنسی.

8. درد همراه با انقباضات روده‌ای.

9. وجود خون در ادرار يا موفوع.

10. لكه بينی قبل از عادت ماهانه.

11. احساس گرفتگی یا کرامپ شکمی در زمان رابطه‌ی زناشویی.

12. درد هنگام اجابت مزاج و ادرار کردن: ممکن است این درد در طی عادت ماهیانه وجود داشته باشد.

13. خونریزی بیش از حد: ممکن است در طی عادت ماهانه خونریزی بیش از حد داشته باشید و یا بین دو قاعدگی، خونریزی داشته باشید.

14. گاهی درد به‌صورت تیر کشیدن است و گاهی فقط در یک طرف لگن احساس می‌شود و در برخی، دو طرف لگن ایجاد خواهد شد.

15. درد لگنی فزاينده به هنگام عادت ماهانه به علت خونریزی بافت تشکیل شده.( گاهي درد لگني ممكن است در هر زماني رخ دهد. این درد با گذشت زمان بدتر می‌شود. درد لگن و گرفتگی عضلات ممکن است قبل از عادت ماهیانه شروع شده و چندین روز بعد از عادت ماهیانه ادامه داشته باشد.)

- شدت درد همیشه نشانه مطمئنی برای این بیماری نمی‌باشد. برخی زنان مبتلا دارای درد شدید هستند، در حالی که برخی دیگر درد کمی دارند و یا اصلا درد ندارند.

- در اغلب مواقع اگر آندومتریوز در لگن ایجاد شده باشد، نسبت به دیگر نواحی بدن درد کمتری خواهد داشت، اما نمی‌توان با قطعیت این مسئله را تایید کرد؛ چرا که هر خانمی تجربیات مختلفی از درد ناشی از آندومتریوز را بیان می‌کند.

- در بسیاری از موارد آندومتریوز بدون علامت است و گاه به طور اتفاقی در حین اعمال جراحی لگن مثل سزارین کشف می‌شود.

- علائم اندومتریوز می‌تواند در طی بارداری موقتا قطع شود، همچنین با یائسگی نیز درد آندومتریوز به طور دائمی قطع می‌گردد.

- آندومتریوز گاهی اوقات با برخی بیماری‌ها مانند بیماری‌های التهابی لگن و یا کیست تخمدانی و یا  سندروم روده تحریک پذیر (IBS) اشتباه گرفته می شود.

 

عوارض احتمالي آندومتریوز

1. نازایی و درد لگنی

2. یائسگی زودرس

3. مشكلات ادراری و اجابت مزاج و چسبندگی احشائ لگنی

4. احتمال ايجاد كيست‌های بزرگ و توده‌های لگنی به نام اندومتريوما

 

 

​علت پیدایش آندومتریوز

1. اندومتریوز می‌تواند به دلیل برگشت خون قاعدگی از لوله‌های رحمی به داخل حفره شکم و لگن اتفاق بیفتد البته این علت و نظریه قطعی نیست چون این اتفاق در همه خانم‌ها رخ می‌دهد ولی همه دچار اندومتریوز نمی‌شوند.

2.  نظریه دیگر در مورد علت اندومتریوز، وجود سلول‌های چند پتانسیلی در لگن است که می‌تواند به بافت اندومتر تبدیل شده و ایجاد اندومتریوز کند.

3.  نظریه دیگر در مورد علت اندومتریوز، کاشته شدن بافت اندومتر از طریق جراحی‌ها در مناطق دیگر به دنبال برش مربوط به زایمان طبیعی یا سزارین یا جراحی های دیگر شکمی.

4.  اختلال در سیستم ایمنی در خانم‌ها که می‌تواند سبب رشد بافت اندومتر در مناطق دیگر بدن شود.

 

علت درد در آندومتریوز چیست؟

 

1. کاشته شدن عمیق بافت اندومتر در مناطقی که تعداد زیادی عصب قرار دارد.

2. رها شدن موادی از بافت اندومتریوز که مواد واسطه ایجاد درد هستند.

3. وقتی اندومتریوز اطراف یک بافت را گرفتار کرده و آن را تحت فشار قرار می‌دهد.

توجه داشته باشید که در اندومتریوز شدت بیماری با شدت درد ارتباط مستقیمی ندارد ،به عبارتی شدت درد علامتی از شدید بودن بیماری نیست.

 

 

تشخیص آندومتریوز

تشخیص اندومتریوز توسط متخصص زنان متخصص در زمنیه آندومتریوز امکان پذیر است.

1. شرح حال و معاینه لگنی.

2. سونوگرافی که می‌تواند در تشخیص کیست اندومتریوما و گاهاً چسبندگی‌ها کمک کننده باشد. (سونوگرافي واژينال در خانم‌های متاهل و سونوگرافی مقعدي در خانم‌های مجرد ).

3. آزمایش خون ( اندازه‌گیری CA 125 می تواند کمک کننده باشد ولی اختصاصی نیست.)

4. تشخيص اصلي بيماري اندومتريوز با لاپاراسكوپی است.

- این بیماری با وجود یک سری ضایعات با مشخصات مختلف در داخل لگن تشخیص داده می‌شود. روش تشخیص قطعی این ضایعات لاپاراسکوپی می‌باشد. البته روش‌های سرمی نیز می‌تواند آندومتریوز را نشان دهد، اما منفی یا مثبت بودن این آزمایشات نمی‌تواند قطعا وجود آندومتریوز را رد یا ثابت کند.

- لاپاراسکوپی هم در تشخیص آندومتریوز و هم در درمان آن کمک زیادی می‌کند. زیرا در لاپاراسکوپی بزرگ نمایی خوبی وجود دارد و نور مناسبی که طی انجام لاپاراسکوپی در محدوده مورد نظر ایجاد می‌شود پزشک را در تشخیص و درمان این بیماری کمک کند. آندومتریوز ممکن است خود را با کیست، ضایعات عمیق و درد شدید در بیمار نشان دهد.

 

 درمان آندومتریوز

اندومتریوز را زمانی درمان می‌کنیم که یا فرد دچار دردهای شدید لگنی باشد و یا دچار نازایی شده باشد.

هدف از درمان اندومتريوز برداشتن ضايعات اندومتريوز به طور كامل با جراحي مي‌باشد .انجام اين كار ازطريق لاپراسكوپي است.
اندومتريوز به علت چسبندگي‌هاي شديدي كه ايجاد مي‌كند سخت ترين عمل حفره لگني مي‌باشد ذخيره تخمدان در اندومتريوز كاهش مي‌يابد بنابراين بنا به تصميم پزشك در مورد ناباروري بهتراست بيمار از روش هاي كمك باروري استفاده نمايد.

- انتخاب روش درمان بستگی به شدت علائم بیمار دارد:

• درمان های دارویی آندومتریوز

1. داروهای ضددرد و مسکن

2. هورمون درمانی

برخی مواقع، این روش درمانی برای کاهش درد آندومتریوز موثر است. افزایش و کاهش هورمون‌ها در طول دروه قاعدگی باعث می شود آندومتر ضخیم شود، بریزد و خونریزی کند. با استفاده از این روش، رشد بافت آندومتر کم می شود.

 

• درمان های جراحی

اگر شما آندومتریوز دارید و می خواهید باردار شوید، جراحی برای برداشتن آندومتریوز در حالی که رحم و تخمدان سالم بمانند، مفید است.

- هیستروکتومی
در موارد شدید آندومتریوز، جراحی برای خارج کردن رحم و تخمدان باید انجام گیرد. اما در این موارد هیسترکتومی به تنهایی کافی نیست، استروژن می‌تواند آندومتریوز باقیمانده را تحریک کند و درد نیز باقی بماند. بعد از هیسترکتومی، بارداری ممکن نیست.

- برداشتن بافت های آندومتریوز با لاپاراسکوپی

• افراد در معرض خطر ابتلا به اندومتریوز چه کسانی هستند؟

1. وزن پایین.

2. مصرف الکل.

3. یائسگی دیرهنگام.

4.  شروع زود هنگام بلوغ.

5. در معرض زیاد استروژن قرار گرفتن.

6. کسانی که هرگز بارداری و زایمان نداشته‌اند.

7. سیکل‌های پریودی کوتاه (معمولا زودتر از ۲۷ روز پریود شدن).

8. ابتلا یکی از بستگان درجه یک به اندومتریوز ( مادر خواهر یا خاله).

9. اختلالات آناتومی در رحم که خروج خون پریود با مشکل همراه شود.

• اقدامات قبل از جراحی آندومتریوز

1.  بیمار باید یک شب قبل از انجام جراحی بستری شود.

2. داروهایی را به منظور پاک سازی روده مصرف نماید تا نفخ روده کاهش یابد.

3.  هشت ساعت بعد از عمل بیمار می‌تواند نوشیدن مایعات سبک را شروع، سپس اقدام به راه رفتن نماید.

• مراقبت هاي بعد ازجراحي آندومتریوز

1. رعايت بهداشت فردي.

2. تا می‌توانید راه بروید و پیاده روی کنید.

3. مقدار كافی غذا و مايعات مصرف نماييد.

4. از بلند كردن اشياء سنگين جداً خودداری نماييد.

5. حداقل تا دو هفته از برقراری رابطه جنسی پرهیز کنید.

6. درصورت تب، درد، خونريزی شديد، ترشح عفونی حتما به پزشک‌تان مراجعه نماييد.

7.  در صورت ديابتی بودن قند خون خود را مرتبا كنترل و مراقب زخم ناحيه عمل باشيد.

8. 7 الی 10 روز بعد از جراحی جهت ويزيت و چك بخيه‌ها با پيگيری جواب پاتولوژی به پزشك مربوطه مراجعه نماييد.

9. در صورت بزرگ بودن شكم، جهت جلوگيری از عفونت، شكم خود را با شكم بند بالا برده و از عرق كردن ناحيه عمل جلوگيری شود.

10.  از روز سوم بعد از عمل پانسمان را برداشته و ديگر نياز به پانسمان مجدد نمی‌باشد و می‌توانيد روزانه حمام برويد. ناحيه عمل را ترجيحا روزی دو الي سه مرتبه با شامپو بچه شستشو داده و خشك نماييد برای خشك نمودن از سشوار می‌توانيد استفاده نماييد.

---

منابع:

1. Mayo Clinic Healthy
2. مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Endometriosis».
3. وب سایت بهداشتی انگلستان nhs.uk
4. از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد آندومتریوز​