استومی چیست؟

اگر روده دچار بیماری یا جراحت شده باشد، ممکن است نیاز به زمان برای بهبودی داشته باشد، یا ممکن است لازم باشد برداشته شود. اگر این اتفاق بیفتد ممکن است برای بیمار یک زخم استومی ایجاد کنند. با ایجاد استومی مواد دفعی روده های از طریق این مسیر دفع میشوند. برای ایجاد استومی، بخشی یا کل روده بزرگ برداشته میشود. جراح یک قطعه از روده را از طریق شکاف کوچکی از شکم بیمار بیرون می آورد. این دهانه را استوما می نامند. استوما در روده بزرگ کولوستومی و در روده کوچک ایلئوستومی نامیده میشود. مواد دفعی بدن به جای مقعد از استوما عبور میکند. یک کیسه یکبار مصرف روی استوما قرار میگیرد تا مواد زائد بدن را جمع کند. هزاران نفر در هر سنی، گروه و اقشار مختلف اجتماعی دارای زخم استومی هستند. برای بسیاری از افراد، این روند زندگی آنها را نجات داده است. بیشتر آنها سالم و مثمر ثمر هستند. پس از عمل کولوستومی بیشتر روده هنوز وجود دارد. تقریباً به همان میزان طبیعی مواد مغذی جذب خواهد شد و مدفوع غلیظ خواهد بود. اگر ایلئوستومی تعبیه شود دیگر کولون وجود ندارد. بیمار مواد مغذی را جذب خواهد کرد، اما باید الکترولیت ها را با آنچه میخورد و مینوشد جایگزین کند. مدفوع ایلئوستومی غالباً رقیق است.

 

انواع استومی و اصطلاحات استومی برای دانستن

کولوستومی: دهانه روده بزرگ که با جراحی ایجاد میشود، و استوما را تشکیل میدهد و مواد زائد بدن را مدفع میکند.

انتروستومی: تشکیل جراحی سوراخ در دستگاه گوارش.

ایلئوستومی: دهانه روده کوچک که با جراحی ایجاد میشود ، و استوما را تشکیل میدهد و مواد زائد بدن را دفع میکند.

استومی: دهانه ایجاد شده از طریق جراحی که در دیواره شکم ایجاد میشود تا مواد زائد بدن را دفع کند.

Peristalsis: حرکت طبیعی روده است که محتوای روده را در روده حرکت میدهد.

پوست پریستومال: پوست اطراف استوما.

استوما: استوما بخشی از روده است که روی شکم است و جراح لبه های استوما را به پوست می دوزد تا آن را در جای خود نگه دارد. پس از آن مواد زاید بدن از طریق این دهانه به خارج بدن منتقل میشوند.

 

چند ویژگی استومی:

• قرمز است.
• ممکن است کمی خونریزی کند.
• همیشه مرطوب است.
• بعضی اوقات حرکت میکند.
• شکل آن با گذشت زمان تغییر میکند.
• هیچ احساسی ندارد
• بیمار نمی تواند آن را کنترل کند.

 

دلیل استومی

پزشک شما ممکن است استومی را برای درمان مشکلات جدی دستگاه گوارش یا اجازه به بهبود بدن بعد از عمل جراحی توصیه کند. اگر اندام های خاصی مشکل داشته و یا حذف شده باشند ممکن است به استومی نیاز باشد.

دلایل این موارد عبارتند از:

• سرطان روده بزرگ، رکتوم یا مثانه
• تروما یا آسیب به روده یا مثانه
• اختلال جدی روده، مانند بیماری کرون یا کولیت زخمی
• انسداد روده
• دیورتیکولیت (وقتی کیسه های کوچک در روده ملتهب می شوند)
• عفونت
• بی اختیاری مدفوع

 

عوارض استوما

از آنجا که استوماها انتهای عصب حسی ندارند، بنابراین نباید باعث درد شما شوند. استومای طبیعی ممکن است:

• به رنگ صورتی یا قرمز باشد
• مرطوب و براق باشد
• حرکت، تغییر شکل، به ویژه در هفته های بلافاصله پس از جراحی
• هنگام لمس به دلیل خونرسانی زیاد در بافتها کمی خونریزی می کند

چندین عارضه ممکن است به دنبال استومی ایجاد شود. این موارد ممکن است بلافاصله بعد از جراحی یا هفته ها بعد اتفاق بیفتد. ارزیابی مداوم توسط ارائه دهنده خدمات بهداشتی برای جلوگیری و درمان عوارض ضروری است.

 

مراقبت از زخم استومی

مراقبت از زخم استومی ممكن است بسیار دلهره آور به نظر برسد، اما راهنمایی هایی برای درمان رخم استومی در دسترس هستند. این نوع مراقبت همچنین با استفاده از لوازم مراقبت از زخم مناسب آسان تر می شود. بیایید نگاهی به آنچه شما باید بدانید بیاندازیم:

• پوست اطراف زخم استومی را تمیز نگه دارید.
• در صورت نیاز از محصولات محافظ پوست استفاده کنید.
• اطمینان حاصل کنید که سوراخ کیسه در اندازه مناسب بریده یا قالب گیری شده است.
• از خمیر مناسب جهت عایق بندی اطراف سوراخ کیسه استومی استفاده کنید

 

مراقبت از پوست تحریک شده

پوست پریستومال ممکن است توسط یکی از موارد زیر تحریک شود:

• تماس با مدفوع یا چسب کیسه استومی یا واکنش آلرژیک به یکی از محصولات استومی.
• کیسه ای که مدت زیادی در جای خود باقی مانده است.
• برداشتن شدید کیسه و خمیر آن بطوری که باعث تحریک پوست یا فولیکول های مو شود.
• پوستی که خیلی سفت شده است.
• بثورات قارچی ناشی از رطوبت مداوم پوست یا آنتی بیوتیک ها.

اگر پوست پریستومال تحریک شد، فوراً آن را درمان کنید. برای درمان اقدامات زیر را انجام دهید:

• پوست را بشویید و خشک کنید.
• پودر استوما را روی پوست تحریک شده بپاشید. پودر اضافی را بردارید تا گرد و غبار کمی ایجاد شود. (بسته به نوع مشکل پوستی ، پرستار ممکن است از انواع مختلف پودر استفاده کند)
• از پمادهای محافظ استفاده کنید
• استفاده از کیسه و خمیر مناسب و افزایش دفعات تعویض میتواند به بهبودی پوست اطراف استوما کمک کند.

 

عوارض پوستی زخم استومی

پوستی که استوما را احاطه کرده است ممکن است به دلیل استفاده از برخی محصولات خاص یا نشت سیستم کیسه ای در معرض عوارض باشد. این ناحیه که “پوست حفره ای” نامیده می شود، باید طبیعی باشد. مهم است که هر بار که کیسه خود را تعویض می کنید، پوست را بررسی کنید و به دنبال علائم قرمزی، بثورات، تحریک یا عفونت باشید. برای کمک به جلوگیری از مشکلات پوستی ، مهم است:

• طبق دستور پزشک یا پرستار، سیستم کیسه خود را مرتباً تعویض کنید.
• در طول هشت هفته اول استوما را مرتباً اندازه بگیرید.
• اگر علائمی از عفونت پوستی (خارش، قرمزی، بثورات، گرمای بیش از حد، درد یا چرک) مشاهده کردید، با کارشناسان کلینیک زخم در مورد محصولاتی که می توانند به بهبود علائم شما کمک کنند صحبت کنید. اگر استومای شما رنگ غیرطبیعی پیدا کرد یا تغییر اندازه داد، با کلینیک زخم تماس بگیرید.

 

نگرانی های مراقبتی زخم های استومی

بزرگترین عامل مراقبت از زخم استومی، تمیز نگه داشتن آن است. تجهیزات حرفه ای پزشکی مناسب می تواند بهترین راه و روش و عملکرد را برای رسیدن به این نتیجه به شما ارائه دهد. شما همچنین می توانید از سیستم های مختلف کیسه بجز کیسه های بیمارستانی استفاده کنید. قبل از تعویض نوع کیسه استومی خود با متخصص زخم مشورت کنید.

شما همچنین باید مواظب پوست اطراف استوما باشید و از نبودن نشانه های عفونت، مشکلات قارچی و سایر تحریکات پوستی اطمینان حاصل کنید. انجام این کارها به شخص دارای استومی بیشترین میزان راحتی در هنگام استفاده از سیستم کیسه استومی را خواهد داد.

 

بهترین نوع سد پوستی چیست؟

بهترین سد پوستی ، سدی است که می تواند مهروموم را به طور مناسب نگه داشته و از پوست اطراف استوم محافظت کند. چندین ترکیب منحصر به فرد برای سد های پوستی وجود دارند. پشت چسبناک کیسه ها از مواد مختلفی تشکیل شده اند. متخصص زخم شما بهترین نوع ماده چسبنده برای شما را به شما معرفی خواهد کرد:

• یک سد پوستی استاندارد برای مدفوع سفت استفاده می شود.
• یک سد پوستی گسترش یافته برای ادرار یا مدفوعی که شل یا مایع است استفاده می شود. سد پوستی گسترش یافته برخلاف مانع استاندارد در هنگام تماس با مایعات کارآیی خود را از دست نمی دهد.
• بعضی از انواع سد پوستی ممکن است مواد تشکیل دهنده اضافی ای داشته باشند که زمانی که پوست استوما حساس است، می توان از آنها استفاده کرد.

 

---

کیسه استومی چیست؟

مواد دفعی که از استوما خارج می‌شود، در کیسه‌ای که مخصوص استومی می‌باشد جمع می‌شود. چرا که فرد استومیت هیچ گونه اختیاری در دفع ندارد و خروج مدفوع از استوما غیر ارادی است. کیسه استومی از طریق چسب پایه به پوست اطراف استوما می‌چسبد و محتویات روده را در خود نگه می‌دارد.

 

 کیسه

از دیدگاه مراقبت از زخم، مهمترین قسمت سیستم کیسه برای استومی، مانع پوستی است. مانع پوستی زخم را از مواد خروجی محافظت می کند و باعث می شود که کیسه به پوست متصل شود. در هنگام وصل کیسه شما باید با چگونگی اعمال مانع پوستی و جلوگیری از آسیب رساندن به فرد دارای استومی از طریق چسب زدن بیش از حد و یا نادرست، که می تواند موجب سوختگی ناشی از چسب شود، آشنا باشید.

 

چگونه کیسه را انتخاب کنم؟

کیسه به معنی محصولاتی است که برای جمع آوری مدفوع یا ادرار استفاده می شوند. مانع پوستی حاوی مواد چسبنده ای که باعث چسبیدن کیسه ی نگه دارنده به پوست می شود. این سیستم باید یک مهرو موم مناسب را به وجود آورد و از پوست اطراف استوما مراقبت کند.

 

چگونه باید کیسه خود را تغییر دهم؟

نوع کیسه ای که می پوشید و اینکه چه زمانی نیاز به تغییر آن دارید بستگی دارد به:

• نوع استوما
• محل استوما
• نوع مواد تخلیه شده

استفاده از نوع مناسب کیسه و قرار دادن آن بطور صحیح، بر مدت زمان استفاده و زمان تعویض کیسه نیز علاوه بر موارد زیر تاثیر می گذارند:

• سطح فعالیت
• شکل بدن
• میزان تعریق

 مدت زمانی که شما قادر به پوشیدن یک کیسه هستید، به شما و نوع استومای شما بستگی دارد. بعضی از افراد می توانند 3 تا 7 روز کیسه استوما را تعویض نکنند اما بعضی دیگر نیاز به تعویض روزانه کیسه دارند. در صورت مشاهده نشتی از کیسه یا التهابات و خارش پوستی، کیسه باید در اسرع وقت تعویض گردد.

با درمانگر زخم خود تماس بگیرید اگر:

• بیشتر از انتظار خود نیاز به تعویض کیسه دارید.
• شما به طور ناگهانی نیاز به تعویض بیشتر کیسه نسبت به حالت عادی دارید.
• پوست شما قرمز یا دردناک است.

 

مزایای کیسه استومی

کیسه استومی یک فرد دارای استومی:

• مدفوع را جمع آوری می‌کند.
• بوی بد ناشی از ترشحات را خنثی می‌کند.
• از پوست اطراف استومی محافظت می‌کند.

کیسه استومی بسیار سبک و دارای مدل‌ها و سایزهای متنوعی می‌باشد.

بیماران قبل از استفاده دائمی از یک کیسه استومی، باید مدل های متنوعی از آن را امتحان کنند.

 

سایز کیسه های استومی

سایز کیسه های استومی کوچک و بزرگ است و انتخاب سایز مناسب به میزان ترشحات و مواد دفعی استوما بستگی دارد. به طور کلی کیسه های استومی به 2دسته سیستم یک تکه و سیستم دو تکه تقسیم می‌شوند. هر کدام از این سیستم ها دارای کیسه های مات، شفاف، ته باز، ته بسته، فیلتر دار و شیر دار می‌باشند.

کیسه یوروستومی

کیسه یوروستومی:

• ادرار را جمع آوری می‌کند.
• مانع از انتشار بوی ادرار داخل کیسه می‌شود.
• از پوست اطراف استومی محافظت می‌کند.

کیسه یوروستومی مانند سایر کیسه ها دارای انواع یک تکه، دو تکه و همچنین دارای شیر تخلیه در انتهای کیسه می‌باشد. این کیسه ها برای جمع آوری ادرار و تخلیه آن طراحی شده است. معمولا تا چندین روز قابل استفاده برای یوروستومی ها می‌باشد. همه ی کیسه های یوروستومی دارای یک دریچه اختصاصی یک طرفه است که مانع برگشت ادرار به سمت یوروستومی می‌شود. در بخش انتهایی کیسه شیر تخلیه با قابلیت باز و بسته شدن وجود دارد.

 

کیسه استومی یک تکه

در این سیستم پس از برش الگو استومی بر روی کیسه، کیسه مستقیما به پوست اطراف استوما می‌چسبد. سیستم یک تکه دارای انواع کیسه مات، شفاف و شیر دار می‌باشد. از این کیسه ها با توجه به مقدار مواد دفعی حداکثر تا سه روز می‌توان استفاده کرد. نوع شفاف آن مناسب برای معاینه روز های اول بعد از عمل استومی می‌باشد.

 

کیسه استومی دو تکه

در این سیستم علاوه بر کیسه استومی یک چسب پایه نیز داریم که کیسه استومی بر خلاف سیستم یک تکه که بر روی پوست قرار می‌گرفت اینجا بر روی چسب پایه قرار می‌گیرد.

چسب های پایه دو نوع دارند: نوع صاف flat و نوع فرو رفته convex

• چسب پایه flat برای استومی هایی که اندازه طبیعی دارند و حدود 2سانت بیرون از پوست قرار دارند استفاده می‌شود.
• چسب پایه convex برای استومی هایی که حالت فرو رفته دارند مناسب است تا به طور کامل اطراف استوما را بپوشاند.

 

---

یبوست

یبوست میتواند هرکسی را تحت تأثیر قرار دهد. به طور معمول روده بزرگ آب را در بدن جذب میکند. هنگامی که کل یا بخشی از روده بزرگ برداشته می شود و استومی ایجاد میشود، مقدار زیادی آب از بدن قبل از جذب شدن خارج میشود. یک فرد مبتلا به ایلئوستومی میتواند خیلی راحت کم آب شود. کمبود آب بدن میتواند در یبوست در فرد مبتلا به کولوستومی نقش داشته باشد.

عوامل دیگر نیز در بروز یبوست نقش دارند. قوام مدفوع همچنین به آنچه میخورد، چند بار غذا خوردن ، احساسات و گاهی داروها بستگی دارد. داروهایی که میتوانند باعث یبوست شوند شامل داروهایی هستند که برای کاهش درد ، آرامش اعصاب مصرف میشوند و نیز داروهای حاوی آهن میتوانند ایجا یبوست کنند.

 

 

چند نکته در رابطه با تغذیه استومیت؟

• غذاها را خوب بجود. این به او کمک میکند تا غذاها را به راحتی هضم کند.
• حتما با هر وعده غذایی چیزی بنوشد. این کمک میکند غذا به راحتی از روده عبور کند.
• حداقل هشت تا ده لیوان مایعات در روز بنوشد.
• روزانه چهار تا شش وعده غذایی با حجم کمتر بخورد.
• وعده های کوچک بخورد. بزرگترین وعده غذایی خود را ظهر و یک وعده غذایی کوچکتر را عصر بخورد. این به کاهش مدفوع شبانه کمک میکند.
• بعد از شش تا هشت هفته، به تدریج فیبر موجود در رژیم خود را افزایش دهد تا به مقدار مورد نیاز برای کنترل روده برسد.
• غذا خوردن برای جلوگیری از مشکلات مربوط به غذا

درست مثل قبل از جراحی ، غذاهایی که میخورد بر میزان گاز و بوی تولیدی تأثیر میگذارد. همچنین بر یبوست یا اسهال تأثیر میگذارد. با این حال ، با استومی ، کنترل این موارد بسیار مهم است. یادگیری نحوه تأثیر غذاهای مختلف به فرد اسمیت کمک میکند تا تجربه بهتری از زخم استومی داشته باشد.

 

---

پرسش و پاسخ استوما

 

1.             برای جلوگیری از آسیب رسیدن به پوست اطراف استوما رعایت چه نکاتی لازم است؟

2.             روش تمیز کردن اطراف استوما هنگام تعویض کیسه چگونه است؟

3.             آیا می‏توان برای تمیز کردن پوست اطراف استوما از الکل استفاده کرد؟

4.             آیا می‏توان اطراف استوما از پودر بچه و یا کرم‏های مرطوب‏کننده استفاده کرد؟

5.             آیا می‏توان از دستمال‏های مرطوب برای پاک کردن اطراف استوما استفاده کرد؟

6.             به چه دلیل باید موهای اطراف استوما را برطرف کرد؟

7.             حساسیت (آلرژی) پوست اطراف استوما چیست و چگونه باید آن را درمان کرد؟

8.             عفونت پوست اطراف استوما چه علائمی دارد و برای درمان آن چه باید کرد؟

9.             پسوریازیس اطراف استوما چیست؟

10.           گرانولوم اطراف استوما چیست؟     

11.           فولیکولیت اطراف استوما چیست؟

12.           خیس‏خوردگی (Maceration) پوست اطراف استوما چیست؟

13.           پیودرما گانگرنوزوم (Pyoderma gangrenosum) چیست؟

14.           آیا اطراف محل استوما نیز ممکن است دچار زخم‏های فشاری شود؟

 

 

 

 

 

برای جلوگیری از آسیب رسیدن به پوست اطراف استوما رعایت چه نکاتی لازم است؟

 

مواد دفعی اغلب دارای آنزیم‏هایی هستند که اگر در مجاورت پوست سالم قرار بگیرند، به آن آسیب می‏زنند. برای جلوگیری از آسیب پوستی اطراف استوما باید از تماس مستقیم مواد دفعی استوما با پوست جلوگیری کرد. برای این کار باید حتماً سایز کیسه مناسب دهانه استومی انتخاب شود. باید از نشت مواد دفعی به اطراف کیسه جلوگیری کرد و هنگامی‏که نشت اتفاق افتاد، بلافاصله کیسه را تعویض نمود. هنگام تعویض کیسه باید چسب پایه با ملایمت از پوست جدا گردد تا به پوست آسیب وارد نشود. همواره پوست را باید تمیز نگاه داشت. برای شست‏وشوی پوست اطراف استوما فقط نیاز به آب و حوله مرطوب می‏باشد. قبل از چسباندن کیسه جدید، پوست را باید کاملاً خشک کرد زیرا چسباندن کیسه روی پوست مرطوب باعث جدا شدن سریع چسب پایه می‏شود و نشت مواد دفعی را افزایش می‌دهد. برای خشک نگاه داشتن پوست می‏توان از پایین‏ترین درجه سشوآر استفاده نمود. در صورت مشاهده هر گونه واکنش پوستی مانند قرمزی، تورم، خارش و... لازم است با پرستار استومی مشورت و در صورت لزوم از محصول دیگری استفاده شود. 

 

روش تمیز کردن اطراف استوما هنگام تعویض کیسه چگونه است؟

 

برای تمیز کردن پوست اطراف استوما فقط به آب ولرم و حوله نرم نیاز است. استفاده از گاز استریل یا دستکش لزومی ندارد؛ چون لازم نیست اطراف استوما استریل باشد و برای تمیز کردن پوست اطراف استوما نیازی به صابون نمی‏باشد؛ ولی اگر ترجیح می‏دهید از صابون استفاده کنید، بهتر است از انواع صابون‏های ملایم باشد. شامپو بچه نیز مناسب است.

 

از صابون‏ها و پاک‏کننده‏های روغنی و چرب، خوشبوکننده‏ها و دئودورانت‏ها در اطراف استوما استفاده نکنید زیرا مشکلات پوستی ایجاد می‏کنند و حتی ممکن است از چسبیدن چسب کیسه جلوگیری کنند (دئودورانت باید داخل کیسه استفاده شود). سعی کنید صابون را به خوبی از پوست پاک کنید تا مانع چسبیدن چسب پایه نشوند. اگر از خمیر استفاده می‏کنید، برای برطرف کردن خمیر از روی پوست بهتر است آن ناحیه  کمی خیس کنید. بعضی از افراد ترجیح می‏دهند از پاک‏کننده‏های چسب و خمیر استفاده کنند. اگر مقداری خمیر روی پوست باقی بماند، جای نگرانی نیست و نباید آن را با خشونت از پوست جدا نمود. این خمیر با پانسمان بعدی جدا خواهد شد. همواره قبل از چسباندن کیسه جدید، پوست را به خوبی خشک کنید. برخی از افراد این کار را با درجه ملایم سشوآر انجام می‏دهند. 

 

آیا می‏توان برای تمیز کردن پوست اطراف استوما از الکل استفاده کرد؟

 

خیر- هرگز برای تمیز کردن پوست اطراف استوما از الکل و سایر مواد شیمیایی نظیر بتادین و استون نباید استفاده کرد؛ زیرا این مواد به پوست اطراف استوما آسیب وارد می‏کنند و موجب ایجاد زخم و سوزش می‏شوند. 

 

آیا می‏توان اطراف استوما از پودر بچه و یا کرم‏های مرطوب‏کننده استفاده کرد؟

 

خیر- سعی کنید تا جایی که می‏توانید از کرم‏ها یا پودرهای آرایشی و ... در پوست اطراف استوما استفاده نکنید؛ زیرا ممکن است از چسبیدن صحیح چسب پایه کیسه جلوگیری کنند. 

 

آیا می‏توان از دستمال‏های مرطوب برای پاک کردن اطراف استوما استفاده کرد؟

 

تا حد امکان از این کار خودداری کنید؛ زیرا اغلب این دستمال‏ها حاوی لانولین و سایر روغن‏ها هستند که ممکن است با مواد موجود در چسب پایه تداخل کنند و موجب تحریک پوست اطراف استوما شوند. 

 

به چه دلیل باید موهای اطراف استوما را برطرف کرد؟

 

موهای اطراف استوما را باید حتماً با قیچی یا تیغ یا ماشین ریش‏تراشی برطرف نمود. برای برطرف کردن موها نباید از موچین استفاده شود. موهای فراوان و کلفت در نواحی اطراف استوما هنگام برداشتن چسب پایه به آن  می‏چسبند و هنگام تعویض کیسه ایجاد درد می‏کنند. هم‏چنین کنده شدن موها می‏تواند به پوست اطراف استوما آسیب برساند و از آن‏جا که موها از ریشه کنده می‏شوند، ممکن است به دلیل التهاب فولیکول‏های مو، مشکل فولیکولیت ایجاد شود. برای رفع دائمی موهای پوست اطراف استوما می‏توان از لیزر نیز استفاده کرد. 

 

حساسیت (آلرژی) پوست اطراف استوما چیست و چگونه باید آن را درمان کرد؟

 

اغلب محصولات مربوط به استومی به‏خصوص محصولات شرکت کلوپلاست، طوری طراحی شده‏اند که حداقل واکنش پوستی را ایجاد می‏کنند ولی از آن‏جا که پوست افراد مختلف با هم متفاوت است و هر یک از افراد ممکن است به مواد خاصی که در محصولات به‏کار می‏رود حساسیت داشته باشند، پس از استفاده از بعضی محصولات ممکن است پوست قرمز رنگ و حساس شود. قرمزی و حساسیت در محل استفاده از محصول ایجاد می‏شود. برای برطرف کردن آلرژی پوستی نخستین راه پی بردن به عامل آن می‌باشد. برای پی بردن به عامل ایجاد واکنش آلرژیک می‏توان مقداری از مواد مختلف مورد استفاده مانند چسب کیسه، خمیر، چسب پایه و... را روی سطح داخلی بازو امتحان کرد. هر کدام که موجب قرمزی و حساسیت بازو شد، عامل ایجاد حساسیت پوستی اطراف استوما نیز می‌باشد. گاهی واکنش پوستی به دلیل برش نامناسب چسب پایه ایجاد می‏شود. بهتر است از برش صحیح آن اطمینان حاصل شود. در صورتی که مشکل برطرف نشد، معمولا از چسب پایه محدب (convex) استفاده می‏شود. تا وقتی پوست دور استوما قرمز و تحریک‏پذیر است، به هیچ وجه نباید از خمیر استومی استفاده کرد، زیرا این خمیر حاوی الکل است و موجب سوزش و آزردگی بیشتر پوست می‏گردد. ممکن است علت ایجاد آلرژی، تماس کیسه با پوست پس از تعریق باشد. برای رفع این مشکل بهتر است پارچه‏ای تمیز و نازک در محل تماس کیسه با بدن قرار داده شود. به هر حال در صورتی‏که علی‏رغم انجام تمام این اقدامات، حساسیت پوستی همچنان ادامه یافت بیمار می‏تواند از محصول دیگری استفاده کند. 

 

عفونت پوست اطراف استوما چه علائمی دارد و برای درمان آن چه باید کرد؟

 

عفونت پوستی اطراف استوما ممکن است قارچی یا باکتریایی باشد. علت عفونت باکتریایی معمولاً نوعی باکتری به نام استافیلوکک است. علائم این عفونت قرمزی پوست، ایجاد تاول‏های متعدد و ترشح است که برای درمان آن باید زخم به طور مرتب با محلول رقیق بتادین شست‏وشو داده شود و پانسمان مناسب روی زخم‏ها قرار بگیرد. فضای مرطوب اطراف استوما محل مناسبی برای رشد قارچ‏هاست. عفونت‏های قارچی معمولاً به صورت قرمزی و خارش منتشر دیده می‏شوند که برای برطرف کردن آن می‏توان از پماد موضعی ضد قارچ استفاده کرد. 

 

پسوریازیس اطراف استوما چیست؟

 

یکی دیگر از مشکلات پوستی اطراف استوما که به صورت لکه‏های پوستی برجسته و به رنگ قرمز با ضایعات فلس‏مانند نقره‏ای در روی آن دیده می‏شود، پسوریازیس است. پسوریازیس در یک بیماری خود ایمنی است و ممکن است در قسمت‏های دیگر پوست بدن نیز دیده شود. در استومیت‎هایی که مستعد این مشکل هستند ممکن است این ضایعات به علت آسیب‏های مکرر به پوست (پدیده کوبنر) و یا به دلیل زخم‏های مزمن یا در محل زخم جراحی ایجاد شوند. پس از مشاهده این ضایعات بهتر است مراقبت بهتری از پوست صورت گیرد. برای مثال بهتر است از محافظ‏های پوست و کیسه‏های قابل تخلیه دو تکه استفاده شود و در صورت شدت یافتن ضایعات حتما باید به متخصص پوست مراجعه شود. پسوریازیس در افراد مبتلا به بیماری کرون شایعتر است. 

 

گرانولوم اطراف استوما چیست؟    

 

یکی از مشکلات پوستی شایع اطراف استوما، ایجاد بافت گرانوله در اطراف آن است. بافت گرانوله معمولاً در کنار زخم ایجاد می‏شود. تشکیل نسج گرانوله و گرانولوم در صورتی که جسم خارجی مثل بخیه یا مو در مجاورت زخم قرار گیرد، شدیدتر است. گاهی این بافت ممکن است خون‏ریزی کند و وجود آن موجب عدم امکان نصب صحیح کیسه و نشت می‏شود. برای برطرف نمودن آن پزشک معمولاً از نیترات نقره استفاده می‏کند و در صورتی که مشکلات زیادی برای بیمار ایجاد شود، جراح اقدام به برداشتن یا سوزاندن آن می‏کند. 

 

 فولیکولیت اطراف استوما چیست؟

 

به عفونت فولیکول‏های مو در اطراف استوما فولیکولیت گفته می‏شود. علت ایجاد فولیکولیت معمولاً عدم رعایت نکات بهداشتی است. برای جلوگیری از ایجاد آن بهتر است موهای اطراف استوما برطرف و در حفظ بهداشت پوست اطراف استوما دقت شود. 

 

 

 

خیس‏خوردگی (Maceration) پوست اطراف استوما چیست؟

 

خیس‏خوردگی به نرم شدن لایه سطحی پوست و سفید شدن آن در اثر تماس با رطوبت زیاد گفته می‏شود. برای بهبود آن در درجه اول باید سوراخ چسب پایه کیسه را کنترل نمود؛ زیرا خیس‏خوردگی هنگامی ایجاد می‏شود که پوست زیاد در معرض ترشحات قرار می‏گیرد و اغلب ناشی از سوراخ بزرگ چسب پایه  است. گاهی اوقات مخاط استوما برجسته می‏شود و بخشی از پوست را زیر خود پنهان می‏کند که در معرض ترشحات قرار می‏گیرد و دچار خیس‏خوردگی می‏شود. در این شرایط بهتر است از چسب پایه محدب (Convex) استفاده شود. 

 

پیودرما گانگرنوزوم (Pyoderma gangrenosum) چیست؟

 

پیودرما گانگرنوزوم زخمی‏ دردناک با لبه‏های نامشخص با حاشیه دارای ته رنگ آبی است. این زخم‏ در بعضی بیماری‏های سیستمیک از جمله بیماری‏های التهابی روده نظیر کولیت اولسرو و کرون دیده می‏شود. در صورت مشاهده این زخم در اطراف استوما باید با پزشک یا پرستار مخصوص استومی مشورت شود. برای درمان معمولاً داروهای استروئیدی به داخل ضایعات تزریق می‏شود. 

 

آیا اطراف محل استوما نیز ممکن است دچار زخم‏های فشاری شود؟

 

بله- افرادی که برای مدت طولانی از کیسه‏های سفت همراه با کمربندهای محکم استفاده می‏کنند ممکن است دچار زخم‏های فشاری اطراف محل استوما شوند. برای درمان این زخم‏ها بهتر است از پانسمان‏های هیدروکلوئیدی کامفیل استفاده شود. نخستین اقدام برای پیشگیری از ایجاد این قبیل زخم‏ها برطرف کردن عامل فشاری است. 

 

 

---

لینک‌های مرتبط:

• شناخت استوما و انواع آن
• علل ایجاد استومی
• روش‏های جراحی استومی
• عوارض استومی
• استفاده از محصولات استومی
• شستشوی کلستومی (Irrigation) 
• زندگی با استومی
• تغذیه و استوما
• مسائل خاص یوروستومیت‏ها
• مسائل و مشکلات گروه‏های خاص

 

---

منابع:

• Medical Education and Research (MFMER).
• webmd.com
• ostomy.org
• U.S. National Library of Medicine
• advancedtissue.com
• راهنمای کولوستومی (انجمن سرطان آمریکا)
• راهنمای ایلئوستومی (انجمن سرطان آمریکا)
• انحراف ادراری  (موسسه ملی دیابت و بیماریهای گوارشی و کلیوی)
• راهنمای اورستومی (انجمن سرطان آمریکا)همچنین به زبان اسپانیایی

 

---

تصاویر

• کلستومی - نمایش اسلاید (دائرclالمعارف پزشکی)همچنین به زبان اسپانیایی

---

آزمایشات بالینی

• ClinicalTrials.gov: کلوستومی  (موسسه ملی بهداشت)
• ClinicalTrials.gov: انحراف ادرار  (موسسه ملی بهداشت)

 

---

مقاله های ژورنالمنابع و چکیده از MEDLINE/PubMed (کتابخانه ملی پزشکی)

• مقاله: مدیریت نشت آناستوموتیک کولورکتال با استفاده از فشار منفی آندوسکوپی با ... 
• مقاله: دانش دانش آموزان در مورد استومی روده قبل و بعد از آموزش آنلاین ... 
• مقاله: تطبیق خدمات دندانپزشکی در طول همه گیری COVID-19: یک تجربه ... 
• Ostomy - مقالات بیشتر را ببینید