آسم و آلرژی هردو علائم و نشانه های مشابه ای را در فرد ایجاد می کنندو در بسیاری اوقات نیز باهم در فرد ایجاد می شوند.در واقع همان موادی که باعث ایجاد علائم تب یونجه در فرد می شوند ، مانند گرده ، کنه ها، گرد و غبار و شوره های حیوان خانگی ممکن است باعث علائم و نشانه های آسم نیز بشوند. در بعضی از افراد ، آلرژی های پوستی یا غذایی می تواند باعث علائم آسم شود. به این بیماری آسم آلرژیک یا آسم ناشی از آلرژی گفته می شود(2).
تعریف آلرژی آلرژی پاسخ غیرطبیعی بدن به موادی است که بی ضرر بوده و در افراد غیر آلرژیک به طور معمول واکنشی ایجاد نمی کند.به این مواد آلرژن گفته می شود. بنابراین یک واکنش آلرژیک یک واکنش دفاعی اغراق آمیز سیستم ایمنی بدن است که در افراد مستعد ژنتیکی اتفاق می افتد .مشخص نیست که چرا افراد مبتلا به یک ماده در مقابل ماده دیگر (آلرژن ها) مانند گرده ، کنه ها ، مواد غذایی ، شوره ، داروها یا محصولات صنعتی حساسیت دارند.(3) برخی از این مواد می توانند شامل گروههای زیر باشند: • شوره حیوانات • نیش زنبور • برخی از داروهای خاص مانند پنی سیلین • گردوغبار • مواد غذایی به ویژه بادام زمینی ، ماهی ، صدف ، تخم مرغ ، شیر ، گندم و سویا • نیش حشرات • لاتکس یا سایر موادی صنعتی که لمس می شوند • کپک • گیاهان و گرده ها(4)
آسم کلمه ”ASTHMA“ برگرفته از زبان یونانی و به معناي تنگی نفس می باشد. آسم بیماري مزمنی است که به واسطه علائم متغیري از جمله انسداد مجاري هوایی و التهاب برونش مشخص می گردد. مجاري هوایی در افراد مبتلا به آسم، دچار التهاب، تورم و حساسیت شده و به برخی از مواد استنشاقی واکنش شدیدي نشان می دهند. با بروز واکنش، عضلات صاف اطراف مجاري هوایی منقبض شده و راههاي هوایی متورم و باریکتر می شود که باعث نفوذ کمتر هوا به داخل ریه ها می شوند. با شروع این علائم سلول هاي مجاري هوایی آغاز به ترشح موکوس می کنند؛ موکوس مایع غلیظی است که موجب محدود کردن مجاري هوایی می شود. در نهایت این واکنش ها منجر به بروز بیماري آسم می شوند(1).
علائم و نشانه های آلرژی علائم آلرژی (رینیت ، ملتحمه ، آسم ، واکنش های پوستی و غیره) به نوع آلرژن و درگاه ورودی آن بستگی دارد. شایع ترین بیماری های آلرژیک رینیت یا ملتحمه آلرژیک است که از هر پنج نفر در سراسر جهان یک نفر را مبتلا می کند و غالباً با آسم همراه است. بسته به نوع آلرژن و درگاه ورودی آن ، شرایط مختلف زیر را می توان یافت: التهاب ملتحمه: خارش چشم ها ، آبریزش از چشم ها ، احساس سوزش یا ماسه ریز در چشم ، قرمزی چشم ها. رینیت: خارش بینی ، عطسه مداوم ، انسداد بینی ، آبریزش از بینی ،گرفتگی بینی درماتیت آتوپیک: بروز مکرربثورات در پوست ، به خصوص در کودکان. کهیر: تورم ، التهاب و خارش پوست آنژیوادم: تورم پلک ، لب یا سایر اندام ها. هنگامی که ورم زبان یا حنجره (ورم گلوت) اتفاق بیافتد ، به دلیل خطر خفگی ، یک اورژانس پزشکی است درماتیت تماسی: بر روی مناطقی از پوست که با آلرژن در تماس بوده اند بثورات جلدی پدید می آید. آنافیلاکسی: گزش برخی حشرات ، محصولات دارویی و برخی از مواد غذایی ممکن است تمام علائم فوق الذکر را همراه با فشار خون ، استفراغ ، اسهال و گرفتگی ایجاد کند که در اینصورت تهدیدی جدی برای زندگی فرد محسوب می شود. آسم آلرژیک: سرفه با یا بدون خلط ، احساس خفگی ، خس خس سینه ، مشکل در نفس کشیدن(3)
رابطه آلرژی و استرس مشاهدات بالینی حاکی از اثرات منفی استرس روانی بر علائم بیماری در بیماران آلرژی ، ثابت کرده است که پاسخهای آلرژیک تحت تاثیر فشارهای روحی و روانی قرار داشته و می تواند نوسان داشته باشد رویداد های تلخ زندگی ، عدم حمایت های کافی و اختلالات خلقی با افزایش عوارض آسم میزان بستری در بیمارستان به این همراه بوده است. علاوه بر این ، مشکلات رفتاری و درگیری های خانوادگی در پیشرفت علائم آسم در کودکان موثر بوده است(5).
علائم و نشانه هاي بیماري آسم شایع ترین علائم بیماري آسم خس خس سینه، تنگی نفس و سرفه کردن می باشد، از علائم دیگر می توان به تنگی نفس قبل و بعد از انجام حرکات ورزشی ، قطع شدن تنفس که نیازمند درمان هاي پزشکی و استفاده از اسپري هوا باشد، و نیز باز ماندن از فعالیت به خاطر تنگی نفس و مشکلات تنفسی اشاره کرد و. برخی از افراد مبتلا به آسم ممکن است علائم بالینی را نداشته باشند ولی معمولا در پاسخ به محرك ها، این علائم ممکن است بروز و تداوم یابد .علائم بیماري آسم معمولا در صبح زود، شب ها، تمرینات ورزشی و سرما می تواند ایجاد یا تشدید شود(1).
علل آسم عوامل محیطی و ژنتیکی در بروز بیماري آسم نقش مهمی دارند. این عوامل بر شدت آسم تاثیر می گذارند. یافته هاي اخیر حاکی از آن است که تغییرات Epigenetic (فاکتور هاي ارثی مرتبط با توالی DNA) و تغییر در سبک زندگی باعث افزایش شیوع آسم می شود عوامل محیطی: آسم آلرژیک شایع ترین بیماري مزمن دستگاه تنفس است که در اثر برهمکنش با واسطه IgE به تعدادي از آلرژن ها ایجاد می شود. شایع ترین این آلرژن ها، مایت ها (Mite)، سوسک حمام، حیوانات خانگی (سگ و گربه)، کپک ها و گرده گیاهان است( فرضیه بهداشت(Hygiene hypothesis) : طبق این نظریه شرایط بهداشتی جامعه به ویژه در اوایل دوران کودکی در بروز بیماري آسم موثر شناخته شده است. پاکیزگی محیط زندگی و کاهش برخورد با عوامل عفونی در زمان نوزادي همراه با مصرف زود هنگام آنتی بیوتیک ها جهت درمان بیماریهاي خفیف موجب کاهش تماس بدن با آنتی ژن هاي میکروبی و تحریک سلولهايTh1 شده که نهایتا می تواند موجب عدم پایداري در تعادل وضعیت Th2 شوند. در نهایت این طور می توان نتیجه گیري کرد که رابطه نسبتا مستقیمی بین آسم و سطح بهداشت، وضعیت رفاه جوامع و یا زندگی شهرنشینی وجود دارد. عوامل ژنتیکی: هیچ تردیدي درباره نقش عوامل ژنتیکی در بروز آسم وجود ندارد، به طوري که سابقه خانوادگی یکی از عوامل مهـــم براي ابتلا به آســــم می باشد و اگر یکی از دوقلوي همســـان به این بیماري مبتلا شود، احتمال ابتلاي بیماري در فرد دیگر حدود 25 درصد است. (1)
درمان انواع آلرژی از شایع ترین درمان ها ی مشترک برای آسم و آلرژی می توان موارد زیر را نام برد: • اصلاح کننده لکوترین (Montelukast) می تواند علائم آلرژی و آسم را کاهش دهد. این اصلاح کننده لکوترین ، با دوز روزانه یک قرص به کنترل مواد شیمیایی که سیستم ایمنی بدن که در اثر واکنش آلرژیک آزاد می شوند کمک می کند.در موارد نادر ، مونته لوکاست با واکنشهای روانی از جمله تفکر خودکشی مرتبط است که در صورت مشاهده هرگونه واکنش روانشناختی غیرمعمول به یکی از این داروها ، باید سریعاً به پزشک مشاور مراجعه گردد. • (ایمونوتراپی)یا تزریق شات های آلرژن می تواند با کاهش تدریجی پاسخ سیستم ایمنی بدن به برخی از عوامل حساسیت ، به درمان آسم کمک کنند. ایمونوتراپی شامل تزریق منظم مقدار کمی از آلرژن ها که باعث ایجاد علائم می شوند درسیستم ایمنی بدن به مرور زمان تحمل آلرژن ها را ایجاد می کند و واکنش های آلرژیک کاهش می یابد. به نوبه خود ، علائم آسم نیز کاهش می یابد. این روش درمانی به طور کلی نیاز به تزریق منظم در طی یک دوره سه تا پنج ساله دارد. • درمان آنتی ایمونوگلوبولین E ((IgE) هنگامی که شخص آلرژی دارد ، سیستم ایمنی بدن به اشتباه یک ماده خاص را مضر تشخیص داده و آنتی بادی های معروف به IgE را علیه آلرژن خارجی آزاد می کند. در مواجهه بعدی شخص با همان آلرژن ، IgEبه سیستم ایمنی بدن سیگنال می دهند تا ماده شیمیایی به نام هیستامین و سایر مواد شیمیایی وارد جریان خون شود.داروی اومالیزوماب (Xolair) با IgE در بدن رقابت داشته و به جلوگیری از واکنش آلرژیک ناشی از علائم آسم کمک می کند. • ممکن است برای درمان آلرژی یا آسم به داروهای دیگری احتیاج باشد. ، به خصوص اگر علائم گاهی اوقات شدید شود. با این وجود ، شناختن و پرهیز از موادی که علائم را تحریک می کنند مهمترین اقدامی است که می توانید انجام شود(6).
درمان آسم • داروهای مؤثر بسیاری برای درمان آسم وجود دارد. اکثر مبتلایان به آسم به دو نوع نیاز دارند: داروهای سریع الاثر و داروهای کنترل کننده طولانی مدت. ایمونوتراپی (دوزهای تزریقی) نیز از دیگر راههای درمانی می باشد. داروهای سریع الاثر در اولین علائم برای تسکین فوری مصرف می شوند: آگونیست های بتا2 استنشاقی کوتاه اثر آنتی کولینرژیک هر دو نوع دارو برونکودیلاتیلاتور هستند ، به این معنی که برونش هاراباز کرده و موجب تسهیل ورود و خروج هوا شده و تنفس را بهبود بخشد. همچنین با پاکسازی مخاط ریه ها موجب سهولت سرفه در فرد می شود. • داروهای طولانی اثر به منظور پیشگیری از علایم و انسداد راه هوایی به صورت دور روزانه تجویز می شود: Antileukotrienes یا اصلاح کننده های لکوترین کرومولین سدیم کورتیکواستروئیدهای استنشاقی آگونیست های بتا 2 استنشاقی طولانی مدت (که همیشه با داروی مرتبط با آسم تجویز می شوند) متیل اکسانتین ها کورتیکواستروئیدهای خوراکی کنترل سیستم ایمنی این داروها هر روز مصرف می شود، حتی اگر علائمی نداشته باشید. مؤثرترین داروهای کنترل طولانی مدت باعث کاهش التهاب راه های هوایی شده و به بهبود ضد آسم کمک می کند • ایمونوتراپی دو نوع ایمونوتراپی انجام می شود: شات های تزریقی و قرص زیر زبانی شات های آلرژی: در این مورد تزریق دوز های مقادیر کمی از آلرژن به طورتدریجی و در طول زمان موجب ایجاد ایمنی نسبت به آلرژن در بلند مدت می شود قرص زیر زبانی: این نوع سیستم ایمنی درمانی در سال 2014 توسط سازمان غذا و دارو تصویب شد. چند ماه قبل از شروع فصل آلرژی ، بیماران روزانه یک قرص زیر زبان حل می کنند. درمان تا سه سال ادامه دارد. این داروها نباید در بیماران مبتلا به آسم شدید یا کنترل نشده استفاده شود درمان بیولوژیکی در صورت شدید بودن آسم، ممکن است درمان های سنتی آسم منجر به کنترل کامل علائم نشود. درمان های بیولوژیکی در آستانه درمان قرار دارند زیرا به طور اختصاصی می توانند برای درمان سلول های خاص و یا آنتی بادی هایی که به التهاب آلرژیک منجر می شوند طراحی گردند. که داروهای بیولوژیکی باعث کاهش سرعت شعله های آسم و بهبود کیفیت زندگی شما می شوند. در حال حاضر پنج داروی بیولوژیک مورد تأیید سازمان غذا و دارو برای استفاده در درمان آسم شدید کنترل نشده وجود دارد: reslizumab ، mepolizumab ، omalizumab ، benralizumab و dupilumab (7).
تغذیه درآسم برخی تحقیقات نشان داده است که افزایش مصرف غذاهای فراوری شده نسبت به غذاهای تازه در دهه های اخیر ممکن است با افزایش موارد آسم در دهه های اخیر مرتبط باشد. اگرچه مطالعه بیشتری در این زمینه لازم است ، اما شواهد اولیه نشان می دهد حالت می تواند منجر به علائم آسم شود. هیچ رژیم غذایی خاصی برای آسم توصیه نمی شود ، اما برخی از غذاها و مواد مغذی وجود دارد که ممکن است به پشتیبانی از عملکرد ریه ها کمک کند: مواد غذایی که بهتر است به رژیم غذایی اضافه گردد : غذاهای سرشار از ویتامین D ، مانند شیر و تخم مرغ سبزیجات سرشار از کاروتن بتا ، مانند هویج و سبزیجات برگ دار غذاهای سرشار از منیزیم مانند اسفناج و تخمه کدو(8)
منابع: 1- عطیه رفعت منش،سعید عابدیان کناري،جواد غفاري ،آسم آلرژیک و فاکتورهاي نسخه برداري Tbet, Gata3، مجله تعالی بالینی، دوره دوم، شماره 1، زمستان 1392
2- James T C Li, M.D., Ph.D, https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/asthma/in-depth/allergies-and-asthma/art-20047458, Nov. 06, 2018 3-( https://alergia.leti.com/en/what-is-allergy_945) 4- https://www.healthline.com/health/allergies/allergic-reaction#causes 5-Ninabahen D. Dave, MBBS, Clinical fellow, Lianbin Xiang, MD, Assistant Professor of Medicine, Kristina E. Rehm, PhD, Postdoctoral Research Fellow, and Gailen D. Marshall, Jr., MD, PhD, Professor of Medicine and Pediatrics,Stress and Allergic Diseases,2012 6- https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/asthma/in-depth/allergies-and-asthma 7- https://acaai.org/asthma/asthma-treatment..American college of Allergy,Asthema & Immunology,2014 8-https://www.healthline.com/health/asthma/asthma-diet. Medically reviewed byElaine K. Luo, MD on April 30, 2019 — Written byAnnette McDermott