اخبار

پیشگیری از زخم بستر

زخم های فشاری Pressure ulcers به عنوان زخم بستر Bed sores نیز نامیده می‌شوند.

زخم بستر زمانی به وجود می‌آید که پوست و بافت نرم بدن بر روی سطح سخت تر مانند صندلی یا تخت خواب برای مدت زمان طولانی قرار گیرد.

این فشار طولانی مدت باعث کاهش خونرسانی به آن ناحیه می‌شود. کاهش خونرسانی می‌تواند باعث آسیب دیدن بافت پوست در این ناحیه و حتی مرگ سلول های پوست و بافت نرم شود.

وقتی این اتفاق بیفتد، ممکن است زخم بستر یا زخم فشاری ایجاد شود.

 

علت های ایجاد زخم بستر

افرادی در معرض زخم فشاری هستند که:

• بیشتر تایم روز بر روی تخت یا ویلچر بی حرکت یا با حداقل فعالیت هستند
• دارای اضافه وزن یا کمبود وزن شدید هستند
• دچار بی اختیاری در دفع ادرار و مدفوع هستند
• در نقاطی از بدن حس خود را از دست داده‌اند
• مدت زمان زیادی در یک پوزیشن قرار گرفته‌اند

 

 

برای پیشگیری از زخم بستر نکاتی را باید رعایت کرد.

چه کارهایی برای جلوگیری از ایجاد زخم بستر باید انجام داد؟

بیمار یا مراقب او باید هر روز بدن بیمار را از سر تا انگشتان پا، از نظر زخم بستر بررسی کند.

به مناطقی که پوست و استخوان به هم نزدیک هستند به ویژه برجستگی های استخوانی که زخم های فشاری اغلب در آنجا تشکیل می‌شوند، توجه ویژه ای کنید.

 

مناطق شایع ایجاد زخم بستر

این مناطق عبارت اند از:

• پاشنه و مچ پا
• زانو
• باسن
• ستون فقرات
• استخوان دنبالچه
• آرنج
• شانه ها
• پشت سر
• گوش ها

 

 

چه افرادی به زخم بستر مبتلا می شوند؟

افراد مستعد ابتلا به زخم فشاری یا زخم بستر افراد با محدودیت حرکت یا وابسته به صندلی چرخ دار(ویلچر)  یا بستری طولانی مدت درتخت هستند، از قبیل:

• بیماران با محدودیت حرکتی: بیماران دچار سکته مغزی با فلج اندامها، شکستگی پا یا لگن یا تعویض مفصل ران یا زانو، معلولین ذهنی- حرکتی، بیماران پس از اعمال جراحی بزرگ
• بیماران مبتلا به ضایعات نخاعی ناشی از حوادث و یا تصادفات، جانبازان جنگی
• بیماران استراحت مطلق: بیماران بیهوش، بیماران فلج، سالمندان، بیماران مبتلا به MS (مولتیپل اسکلروزیس )، بیماران بستری در بخشهای ویژه بیمارستانی

• آیا فشار در مناطق استخوانی تنها عامل ایجاد کننده زخم فشاری است؟

خیر، در واقع نیروی فشارنده ناشی از وزن بر سطوح سفت مانند صندلی و یا تخت بر پوست مناطق استخوانی بدن عامل اصلی و اولیه می باشد. دیگر عوامل عبارتند از:

• اصطکاک، کشیده و سائیده شدن پوست بر روی بستر یا ملافه پرچین و چروک
• بیحرکتی
• بیماران با وضعیت بد تغذیه ای
• گردش خون ضعیف مانند بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی و یا نارسایی احتقانی قلب
• گرما ورطوبت در موضع در معرض خطر که می تواند ناشی ازتعریق فراوان ویا بی اختیاری ادراری یا مدفوعی باشد.
• چاقی یا لاغری بیش از حد
• سن بالای بیمار
• ابتلا به دیابت، سرطان و یا بیماری زمینه ای طولانی مدت مانند بیماریهای عروقی و یا مغزی

                                         

• چه نقاطی از بدن مستعد ابتلا به زخم فشاری می باشند؟

                       

با توجه به چگونگی قرار گرفتن فرد در بستر یا صندلی نواحی در معرض خطر زخم فشاری متفاوت خواهند بود ولی به طور کلی مناطق شایع پر خطردر معرض ابتلا به زخم فشاری عبارتند از:

• ناحیه پس سر
• نرمه گوشها
• پشت و طرفین شانه ها
• قفسه سینه و دنده ها
• کتف و برجستگی آرنج
• برجستگی های سر لگن( ایسکیال)
• برجستگی های سر استخوان ران(تروکانتر)
• انتهای ستون فقرات (ناحیه ساکروم)
• زانوها
• پاشنه‌ها و قوزک داخلی و خارجی پاها

انواع زخم فشاری چگونه طبقه بندی می شوند؟

زخم فشاری بر اساس لایه های درگیر کننده پوست به چهار مرحله تقسیم می شود:

 

مرحله اول یا درجه یک: دراین مرحله اپیدرم سالم است ولی پوست منطقه مبتلا قرمز، ارغوانی یا کبود رنگ می باشد. دمای پوست گرمتراز مناطق مجاور و در لمس سفت و متورم می باشد.                                         

 

مرحله دوم یا درجه دو: در این مرحله اپیدرم کاملا" از بین رفته و ممکن است قسمتی از درم نیز آسیب دیده باشد. زخم سطحی بوده و ممکن است ظاهر زخم به صورت سائیدگی و یا تاول باشد.

مرحله سوم یا درجه سه: در این مرحله اپیدرم  و درم کاملا" از بین رفته، آسیب به لایه زیرجلد هم رسیده است. ظاهر زخم ممکن است شبیه به سوراخ عمیقی باشد که به لایه های زیرین مانند عضله نرسیده است. باید در نظر داشت اندازه واقعی زخم بیش از آن است که در ظاهر دیده می شود.

مرحله چهارم یا درجه چهار: در این مرحله تمام لایه های پوست از بین رفته اند و آسیب به تاندون، عضله و استخوان  رسیده است. آسیب به عضله مشخصه این مرحله می باشد و ممکن است درزخم نقاط نقب زده، حفره ای و یا تونلی مشهود باشد.

مرحله پنجم یا زخم فشاری غیرقابل دسته بندی:  در این نوع زخم به دلیل پوشیده بودن سطح زخم توسط بافت نکروتیک، مرده و سیاه رنگ امکان دسته بندی زخم وجود ندارد و بایستی بافت مرده توسط دبریدمان مناسب- اغلب جراحی- برداشته شود و سپس مرحله زخم فشاری را مشخص نمود.

• چگونه می توان از بروز زخم بستر پیشگیری نمود؟

اساس پیشگیری موثر از زخم فشاری شامل موارد زیرمی باشد:

• کاهش فشار موضعی:
• تغییر وضعیت بیمار هر دو ساعت یک بار به نحوی که بیماردروضعیت خوابیده به سمت راست، به پشت، سمت چپ و روی شکم بیش از دو ساعت قرار نگیرد.
• با استفاده از تشک های مواج پر شده باهوا، آب یا ژله ای

 

• مراقبت مناسب پوست که شامل:
  • حفظ بهداشت پوست با شستشوی پوست با آب نیمه گرم وعاری نگه داشتن آن ازهر گونه آلودگی، ادرار و یا مدفوع
  • خشک نگه داشتن موضع تحت فشار
  • ماساژ پوست تحت فشاربه صورت دورانی - جهت حرکت عقربه های ساعت- با دست آغشته به روغن های ملایم (روغن کبد ماهی، روغن زیتون) روزانه دو تا سه بار
  • کنترل بی اختیاری ادراری و مدفوعی بیمار
• جلوگیری از ساییدگی و کشش پوست با استفاده از تکنیک های ذیل که شامل:
  • بلند کردن وجا به جایی بیمارتوسط دو یا چند نفر با استفاده از یک ملافه اضافی
  • عدم کشاندن بیمار بر روی تخت جهت مرتب کردن بستر بیمار
  • پیشگیری از سر خوردن بیمار دربستر با استفاده از تخته های مخصوص استراحت پا یا بالشت های اضافی
  • تمیز نگه داشتن بستر بیمار ازهرگونه خرده های مواد غذایی
  • خشک و بدون چین و چروک نگه داشتن بستر بیمار
• تغذیه کافی و مناسب که شامل رساندن مایعات فراوان، رژیم پر کالری و پر پروتئین به بدن فرد مستعد می باشد.
• استفاده از پانسمان حمایتی مانند پانسمانهای فیلم که مانند پوست اضافه درموضع تحت فشار از آسیب پوست جلوگیری می نمایند.

 

به هر حال لازم است فشارموضعی پیشگیری یا برداشته شود درغیراین صورت آسیب پوستی منجر به بروز زخم فشاری خواهد گردید.

• در صورت بروز زخم بستر، چگونه می توان زخم فشاری را درمان نمود؟

درمان زخم فشاری بر اساس توصیه های سازمان جهانی پیشگیری و درمان زخم فشاری به طور کلی شامل موارد ذیل می باشد:

• برداشتن بافت مرده توسط دبریدمان اتولیتیک، مناسب با شرایط بیمار
• شستشو وتمیزنمودن زخم با استفاده از سرم شستشو و یا فشار آب شیر معمولی
• کنترل زخم ازنظرکلونیزاسیون باکتری و بروزعفونت در زخم
• شستشوی زخم با محلول شستشوی مناسب
• درمان زخم با استفاده از پانسمان مناسب:
• استفاده ازپانسمان ضد میکروب حاوی نقره جهت کنترل و یا درمان عفونت زخم
• استفاده از پانسمان های گروه فوم در صورت افزایش اگزودا و ترشحات زخم ( فوم ورقه ای زخم های سطحی وفوم حفره ای زخم های عمیق)
• استفاده از پانسمانهای هیدروکلوئید در زخم های فشاری سطحی با ترشح کم تا متوسط
• استفاده از پانسمانهای حاوی آلژینات در زخم های فشاری خونریزی دهنده با ترشح زیاد
• استفاده از پانسمانهای فیلم در مراحل ابتدایی بروز زخم فشاری یا مراحل پایانی بهبود زخم فشاری که اگزودا و ترشحات زخم ناچیز بوده و هدف اصلی محافظت زخم از آسیب بیشتر و باکتریها می باشد.
• در زخم های درجه دو و سه عمیق استفاده از روشهای جراحی ارجح است: گرافت پوستی، فلاپ عضلانی و یا پوستی

 

 

علل

زخم بستر در اثر فشار به پوست ایجاد می شود که جریان خون را به پوست محدود می کند. حرکت محدود می تواند پوست را در برابر آسیب آسیب پذیر کرده و منجر به ایجاد زخم بستر شود.

سه عامل اصلی برای ایجاد زخم بستر عبارتند از:

• فشار. فشار مداوم بر هر قسمتی از بدن می تواند جریان خون به بافت ها را کاهش دهد. جریان خون برای رساندن اکسیژن و سایر مواد مغذی به بافت ها ضروری است. بدون این مواد مغذی ضروری ، پوست و بافتهای مجاور آسیب می بینند و ممکن است در نهایت بمیرند.

  برای افرادی که تحرک محدودی دارند ، این نوع فشارها در مناطقی اتفاق می افتد که عضلات یا چربی خوبی ندارند و روی استخوان قرار دارند ، مانند ستون فقرات ، استخوان دنبالچه ، تیغه های شانه ، باسن ، پاشنه پا و آرنج.

• اصطکاک اصطکاک زمانی رخ می دهد که پوست به لباس یا ملافه می مالد. این می تواند پوست شکننده را در برابر آسیب آسیب پذیرتر کند ، به خصوص اگر پوست نیز مرطوب باشد.
• برش برش زمانی رخ می دهد که دو سطح در جهت مخالف حرکت کنند. به عنوان مثال ، هنگامی که یک تخت در قسمت سر قرار دارد ، می توانید در رختخواب به سمت پایین حرکت کنید. با پایین آمدن استخوان دنبالچه ، ممکن است پوست روی استخوان در جای خود باقی بماند - در اصل در جهت مخالف کشیده می شود.

عوامل خطر

اگر در حرکت مشکل دارید و نمی توانید به راحتی در حالت نشسته یا در رختخواب تغییر موقعیت دهید ، خطر ابتلا به زخم بستر بیشتر می شود. عوامل خطر عبارتند از:

• بی حرکتی. این ممکن است به دلیل سلامت ضعیف ، آسیب نخاعی و علل دیگر باشد.
• بی اختیاری پوست با قرار گرفتن طولانی مدت در معرض ادرار و مدفوع آسیب پذیرتر می شود.
• عدم درک حسی. آسیب های نخاعی ، اختلالات عصبی و سایر شرایط می تواند منجر به از دست دادن حس شود. ناتوانی در احساس درد یا ناراحتی می تواند منجر به عدم آگاهی از علائم هشداردهنده و نیاز به تغییر موقعیت شود.
• تغذیه نامناسب و هیدراتاسیون. افراد برای حفظ سلامت پوست و جلوگیری از تجزیه بافت ها به رژیم غذایی روزانه خود به میزان کافی مایعات ، کالری ، پروتئین ، ویتامین ها و مواد معدنی نیاز دارند.
• شرایط پزشکی که بر جریان خون تأثیر می گذارد. مشکلات سلامتی که می تواند بر جریان خون تأثیر بگذارد ، مانند دیابت و بیماری های عروقی ، می تواند خطر آسیب بافتی مانند زخم بستر را افزایش دهد.

عوارض

عوارض زخم های فشاری ، برخی از آنها تهدید کننده زندگی هستند ، عبارتند از:

• سلولیت سلولیت عفونت پوست و بافتهای نرم متصل به آن است. این می تواند باعث گرم شدن ، قرمزی و تورم ناحیه آسیب دیده شود. افراد مبتلا به آسیب عصبی اغلب در ناحیه ای که تحت تاثیر سلولیت قرار گرفته است احساس درد نمی کنند.
• عفونت های استخوانی و مفصلی. عفونت ناشی از زخم فشار می تواند به مفاصل و استخوان ها نفوذ کند. عفونت های مفصلی (آرتریت سپتیک) می تواند به غضروف و بافت آسیب برساند. عفونت های استخوانی (استئومیلیت) می تواند عملکرد مفاصل و اندام ها را کاهش دهد.
• سرطان. زخم های طولانی مدت و غیر التیام بخش (زخم های مارجولین) می توانند به نوعی سرطان سلول سنگفرشی تبدیل شوند.
• سپسیس به ندرت ، زخم پوستی منجر به سپسیس می شود.

جلوگیری

شما می توانید با تغییر مکان خود به منظور جلوگیری از استرس بر روی پوست ، از ایجاد زخم بستر جلوگیری کنید. استراتژی های دیگر شامل مراقبت مناسب از پوست ، حفظ تغذیه مناسب و مصرف مایعات ، ترک سیگار ، مدیریت استرس و ورزش روزانه است.

نکاتی برای تغییر موقعیت

توصیه های زیر را در رابطه با تغییر مکان روی تخت یا صندلی در نظر بگیرید:

• وزن خود را به طور مکرر تغییر دهید. برای تغییر موقعیت تقریباً یک بار در ساعت از ما کمک بخواهید.
• در صورت امکان خود را بلند کنید. اگر از قدرت بالای بدن برخوردار هستید ، حرکت با ویلچر انجام دهید - بدن خود را از روی صندلی با فشار روی بازوهای صندلی بلند کنید.
• به ویلچر مخصوص نگاه کنید. برخی از ویلچرها به شما اجازه می دهند آنها را کج کنید ، که می تواند فشار را کاهش دهد.
• کوسن یا تشکی را انتخاب کنید که فشار را کاهش می دهد. از کوسن یا تشک مخصوص برای کاهش فشار و کمک به اطمینان از موقعیت مناسب بدن خود استفاده کنید. از کوسن های پیراشکی استفاده نکنید ، زیرا می توانند فشار را روی بافت اطراف متمرکز کنند.
• ارتفاع تخت خود را تنظیم کنید. اگر می توانید تخت خود را از سر بلند کنید ، آن را بیش از 30 درجه بلند نکنید. این به جلوگیری از برش کمک می کند.

نکاتی در مورد مراقبت از پوست

برای مراقبت از پوست به توصیه های زیر توجه کنید:

• پوست را تمیز و خشک نگه دارید. پوست را با یک شوینده ملایم بشویید و خشک کنید. این روال پاکسازی را به طور مرتب انجام دهید تا قرار گرفتن پوست در معرض رطوبت ، ادرار و مدفوع محدود شود.
• از پوست محافظت کنید. از کرم های محافظ رطوبت برای محافظت از پوست در برابر ادرار و مدفوع استفاده کنید. در صورت نیاز ملافه و لباس را مکررا عوض کنید. مراقب دکمه های لباس و چین و چروک ملافه باشید که باعث تحریک پوست می شود.
• روزانه پوست را بررسی کنید. روزانه به پوست خود توجه کنید تا علائم هشداردهنده زخم فشار را مشاهده کنید.

 

---

منابع:

 

1. National Center for Biotechnology Information, U.S. National Library of Medicine
2. Mayo Foundation for Medical Education and Research (MFMER)
3.  McInnes E, Jammali-Blasi A, Bell-Syer SE, Dumville JC, Middleton V, Cullum N (September 2015). "Support surfaces for pressure ulcer prevention" (PDF). The Cochrane Database of Systematic Reviews (9) CD001735. doi:10.1002/14651858.CD001735.pub5. PMC 7075275. PMID 26333288.
4.  Jump up to:^a b GBD 2013 Mortality Causes of Death Collaborators (January 2015). "Global, regional, and national age-sex specific all-cause and cause-specific mortality for 240 causes of death, 1990-2013: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2013". Lancet. 385 (9963): 117–71. doi:10.1016/S0140-6736(14)61682-2. PMC 4340604. PMID 25530442.
5.  Grey JE, Harding KG, Enoch S (February 2006). "Pressure ulcers". BMJ. 332 (7539): 472–5. doi:10.1136/bmj.332.7539.472. PMC 1382548. PMID 16497764.
6. ^ Jump up to:^a b Lyder CH (January 2003). "Pressure ulcer prevention and management". JAMA. 289(2): 223–6. doi:10.1001/jama.289.2.223. PMID 12517234.
7.  Berlowitz DR, Wilking SV (November 1989). "Risk factors for pressure sores. A comparison of cross-sectional and cohort-derived data". Journal of the American Geriatrics Society. 37 (11): 1043–50. doi:10.1111/j.1532-5415.1989.tb06918.x. PMID 2809051.
8.  Ebersole & Hess' Toward Healthy Aging. Missouri: Mosby. 2012.
9.  Bhat S (2013). Srb's Manual of Surgery, 4e. Jaypee Brother Medical Pub. p. 21. ISBN 9789350259443.
10.  "Dealing with Pressure Sores".
11.  McGinnis E, Stubbs N (February 2014). "Pressure-relieving devices for treating heel pressure ulcers". The Cochrane Database of Systematic Reviews (2): CD005485. doi:10.1002/14651858.cd005485.pub3. PMID 24519736.
12.  Agency for Healthcare Research and Quality. "Preventing Pressure Ulcers in Hospitals". Archived from the original on 7 June 2012. Retrieved 8 June 2012.
13.  "Pressure ulcers in America: prevalence, incidence, and implications for the future. An executive summary of the National Pressure Ulcer Advisory Panel monograph". Advances in Skin & Wound Care. 14 (4): 208–15. 2001. doi:10.1097/00129334-200107000-00015. PMID 11902346.
14.  Vanderwee K, Clark M, Dealey C, Gunningberg L, Defloor T (April 2007). "Pressure ulcer prevalence in Europe: a pilot study". Journal of Evaluation in Clinical Practice. 13 (2): 227–35. doi:10.1111/j.1365-2753.2006.00684.x. PMID 17378869.
15.  Anthony D, Papanikolaou P, Parboteeah S, Saleh M (November 2010). "Do risk assessment scales for pressure ulcers work?". Journal of Tissue Viability. 19 (4): 132–6. doi:10.1016/j.jtv.2009.11.006. PMID 20036124.
16.  Li Y, Yin J, Cai X, Temkin-Greener J, Mukamel DB (July 2011). "Association of race and sites of care with pressure ulcers in high-risk nursing home residents". JAMA. 306 (2): 179–86. doi:10.1001/jama.2011.942. PMC 4108174. PMID 21750295.