شیر مادر فواید شیر مادر دوشیدن شیر مادر نگهداری شیر مادر
X

اخبار

اخبار و رویدادهای بیمارستان عرفان
شنبه, 30 مرداد,1400

شیر دوشیدن یکی از آن کارهایی است که دغدغه بسیاری از مادرهای شاغل را کم کرده است؛ همه ما می‌دانیم که شیر مادر به خصوص در ۶ ماه اول زندگی نوزاد، بهترین خوراکی است که می‌تواند مصرف کند. بنابراین مادرانی که به هر دلیل از فرزندشان دور هستند، می‌توانند با دوشیدن و نگهداری مناسب از شیر مادر، خیال خود را از تغذیه دلبندشان راحت کنند.
حتی اگر شاغل نباشید هم، می‌توانید شیر خود را برای مواقعی بدوشید که بیرون از منزل هستید و امکان شیر دادن به نوزاد ندارید، یا شب‌هایی که خسته‌اید و می‌خواهید همسرتان بدون بیدار کردن شما از نوزاد مراقبت کند!
از روش‌های شیر دوشیدن بگوییم و ببینیم چه عفونت‌هایی در کمین مادران شیرده قرار دارند و در مورد جزئیات شیر دوشیدن بیشتر به شما می گوییم.

 

دلایل دوشیدن شیر مادر

یکی از دلایل معمول دوشیدن یا پمپ کردن شیر مادر این است که لازم نیست شما حتماً تمام ساعت‌های روز را برای تغذیۀ نوزاد در خانه باشید. همسرتان یا یکی از نزدیکان مورد اعتماد شما می‌تواند کودک را با شیشه‌شیر پرشده از شیر شما تغذیه کند. البته خیلی بهتر است اگر شیرتان با یک فنجان کوچک به کودک داده شود. همچنین مشارکت پدر در تغذیۀ نوزاد به او کمک می‌کند تا با کودک انس بگیرد. برخی از دلایلی که مادران به واسطۀ آنها شیر سینۀ خود را می‌دوشند شامل موارد زیر است:

  • برای تحریک تولید شیر و افزایش میزان شیر
  • برای تغذیۀ نوزاد با احتیاجات خاص
  • در صورت التهاب پستان یا ماستیت‌
  • به دلیل دردناکی نوک سینه‌ها
  • برای از بین بردن درد و فشار در پستان‌های دچار احتباس
  • در صورت دستور توقف موقتی شیردهی توسط پزشک
  • در صورت مصرف داروهای خطرساز هنگام شیردهی توسط مادر برای درمانی خاص
  • به دلیل بستری شدن مادر در بیمارستان و نبود امکان شیردهی
  • بازگشت مادر شاغل به محل کار​

 

دوشیدن شیر با دست

اگر فقط گاهی به دوشیدن شیر نیاز دارید مثلاً برای چند وعده تغذیه ممکن است بتوانید این کار را با دست انجام دهید، اگرچه شاید به کمی تمرین نیاز داشته باشید. دوشیدن دستی کمی شیر می‌تواند به تسکین احتقان یا پرخون شدن پستان و مجاری شیر مسدودشده نیز کمک کند و اگر زخم و ترک در نوک سینه دارید، می‌توانید بعد از هر وعده شیردهی کمی از شیر خود را با دست بدوشید و به نوک سینه‌هایتان بزنید تا درد را تسکین دهید. دوشیدن شیر با دست شامل مراحل زیر است:

  • قبل از شروع دست‌های خود را بشویید.
  • شاید کمی ماساژ یا قرار دادن یک حولۀ گرم روی سینه، قبل از شروع مفید باشد.
  • بنشینید و به جلو خم شوید.
  • انگشت شست و سبابه را در دو طرف سینه، با حدود دو یا سه سانتی‌متر فاصله یا در لبه‌های هالۀ رنگی اطراف نوک سینه قرار دهید.
  • با انگشتان دستتان روی سینه خود یک C انگلیسی ایجاد کنید.
  • انگشتان دستتان را به سمت قفسۀ سینۀ خود فشار دهید و سپس آرام به هم نزدیک کنید.
  • خود نوک سینه را فشار ندهید، لبۀ ناحیۀ دایره‌ای و رنگی اطراف آن را فشار دهید.
  • همچنان که هر سینه را می‌دوشید، انگشتان خود را در اطراف این ناحیه بچرخانید.
  • از بالا و پایین شروع کنید و بعد به چپ و راست حرکت کنید.
  • برای جمع‌آوری شیر از لیوان یا ظرفی با دهانۀ گشاد و تمیز استفاده کنید.
  • بعد از آن، شیر را در ظروف مخصوص نگهداری شیر مادر و در یخچال ذخیره کنید.

گاهی هم لازم است لیوان تمیزی زیر سینۀ دیگر قرار دهید تا قطره‌های شیری که همزمان با دوشیدن شیر از سینۀ دیگرتان ترشح می‌شود، جمع‌آوری شود. در ابتدا نیز ممکن است فقط چند قطره شیر بدوشید، برای پیدا کردن نقطۀ درست به کمی تمرین نیاز دارید. هنگامی که ناحیۀ درست را پیدا کنید، موفق به دوشیدن شیر می‌شوید و با تمرین، شیر بیشتری هم به دست می‌آورید. دوشیدن دستی شیر ممکن است کمی وقت‌گیر باشد، بنابراین اگر وقت کافی ندارید و به طور معمول به دوشیدن مقدار بیشتری شیر نیاز دارید، دوشیدن شیر سینه‌ها با دست زیاد عملی نیست.

 

دوشیدن شیر با شیردوش دستی و برقی

اگر شغلتان تمام‌وقت است و مجبورید در طول یک روز کاری پرمشغله، زمانی را برای پمپ کردن شیر پیدا کنید، باید از یک شیردوش کاملاً خودکار استفاده کنید تا بتوانید هر دو سینه را همزمان و به سرعت پمپ کنید. اما اگر فقط به پمپ کردن مقدار کمی شیر، آن هم گهگاه نیاز دارید، یک شیردوش دستی ارزان هم می‌تواند این کار را برایتان انجام دهد.

برای استفاده از یک شیردوش برقی، یک فلنج را که همان محافظ سینه است، روی نوک سینۀ خود قرار می‌دهید، دستگاه را روشن می‌کنید و اجازه می‌دهید که شیر مکیده شود و در یک ظرف متصل به شیردوش ریخته شود. محافظ سینه هنگام خرید دستگاه شیردوش، همراه آن است. شیردوش‌های دستی نیز شامل یک محافظ است، اما استخراج شیر را در آنها به جای یک موتور، با به کار انداختن یک مکانیسم فشار یا کشیدن یک پیستون با دست خودتان انجام می‌دهید.

پمپ کردن هر دو سینه با یک شیردوش برقی خوب، بین ۱۰ تا ۱۵ دقیقه و با یک شیردوش دستی تا ۴۵ دقیقه طول می‌کشد. شیردوش‌های خوب، عمل مکیدن نوزاد را شبیه‌سازی می‌کند و دردی ایجاد نمی‌کند. مطمئن شوید که از سایز مناسب فلنج استفاده می‌کنید و آن را در جای درست می‌گذارید تا باعث نیشگون گرفتن یا تحریک سینه نشود.

در ابتدا ممکن است کشش زیادی را از شیردوش خودکار احساس کنید، پس بهتر است با پایین‌ترین درجۀ مکش شروع کنید و وقتی عادت کردید، درجۀ آن را با توجه به نیاز بیشتر کنید. پمپ کردن شیر نباید همراه با درد باشد، اما ممکن است حس عجیبی به شما بدهد. به یاد داشته باشید که برای تولید و جریان بهتر شیر، شما باید آرام و راحت باشید. همچنین فراموش نکنید که بعد از هر بار استفاده، قطعات دستگاه را به دقت تمیز کنید.

 

شرایط و چگونگی ذخیرۀ شیر مادر

شما می‌توانید شیر را پس از دوشیدن در ظروف نگهداری مخصوص شیر مادر از جنس شیشه یا یک بطری شیشه‌ای با در محکم ذخیره کنید. یادتان باشد اولویت همیشه با ظرف‌ شیشه‌ای و بعد ظروف پلاستیک سخت و شفاف است. استفاده از درهای سفت و بدون درز بطری و شیشه، شیر را تازه نگه می‌دارد. ظروف نگهداری شیر نیز همراه بسیاری از دستگاه‌های شیردوش فروخته می‌شود. همچنین می‌توانید از کیسه‌های پلاستیکی مخصوص ذخیره‌سازی شیر مادر استفاده کنید. البته بهتر است شیر مادر را تا زمانی که مجبور نشده‌اید منجمد نکنید، زیرا فرایند انجماد برخی از پادتن‌های شیر مادر را از بین می‌برد. اگر مجبور به منجمد کردن شده‌اید و کیسۀ شیر را در فریزر قرار می‌دهید، فقط سه چهارم آن را پر کنید تا جا برای انبساط داشته باشد. این را هم بدانید که شیر مادر منجمدشده باز هم از شیر خشک سالم‌تر است و محفاظت بیشتری از کودک در مقابل بیماری‌ها به عمل می‌آورد. برای نگهداری از شیر دوشیده‌شدۀ مادر به موارد زیر توجه کنید:

ذخیرۀ شیر به میزان لازم: به اندازۀ یک وعدۀ معمول کودک در هر ظرف ذخیره کنید. اگر کودکتان به طور معمول ۹۰ سی‌سی شیر می‌خورد، پس در هر ظرف ذخیره‌سازی ۹۰ سی‌سی شیر بریزید.

نوشتن تاریخ دوشیدن شیر: قبل از قرار دادن شیر در یخچال یا فریزر، تاریخ پمپ کردن آن را روی ظرف مخصوص یا کیسه بنویسید. برای مصرف لازم است ابتدا از قدیمی‌ترین شیر شروع کنید.

نگهداری جداگانۀ شیرها: شیر تازه و شیر منجمد را با هم ترکیب نکنید و شیر تازه را روی شیری که قبلاً منجمد کرده‌اید نریزید.

مخلوط کردن چربی شیر: ممکن است از ظاهر شیرتان در بطری یا شیشه شگفت‌زده شوید، اما باید بدانید طبیعی است که چربی شیر جدا شود و در بالای شیر شناور بماند. شیر مادر را به تندی تکان ندهید و به جای آن، شیر را به آرامی هم بزنید تا چربی آن دوباره مخلوط شود.

رنگ شیر: شیر دوشیده‌شده گاهی ته‌رنگ آبی دارد. همچنین رنگ شیر شما ممکن است تحت تأثیر رژیم غذایی یا داروهای مصرفی شما قرار بگیرد و عوض شود که خطری ندارد.

بو و مزۀ شیر: شیر مادر نباید بو یا مزۀ ترش داشته باشد، اما ذوب شدن شیر منجمد گاهی بوی صابون می‌دهد که ناشی از تغییر در چربی‌های آن است و ضرری برای کودک ندارد.

 

مدت زمان مناسب و بهداشتی ذخیرۀ شیر مادر

نظرات مختلفی در مورد میزان تازه ماندن شیر مادر پس از خروج آن از بدن وجود دارد که برخی از آنها شامل موارد زیر است:

شیر تازۀ مادر: متخصصان می‌گویند شیر را می‌توان در اتاقی که دمایی بین ۲۵ تا ۳۷ درجه سانتی‌گراد دارد و به شرطی که دور از آفتاب، گرمای چراغ یا شوفاژ باشد، برای چهار ساعت نگه داشت و در اتاقی با دمای بین ۱۵ تا ۲۵ درجه سانتی‌گراد برای هشت ساعت نگه داشت، هرچند بهتر است بلافاصله شیر را در یخچال قرار دهید و از نگه داشتن آن در دمای بالاتر از ۳۷ درجه نیز خودداری کنید. همچنین یادتان باشد شیری که در دمای اتاق نگهداری شده باشد، دیگر قابل فریز کردن نیست یا شیر را بعد از ۳۰ دقیقۀ اول که در یخچال می‌گذارید برای نگهداری‌های بیشتر از چهار روز و طولانی‌تر فریز کنید. شیر مادر تازه‌ای را نیز که در دمای چهار درجه سانتی‌گراد یخچال می‌گذارید، باید در مدت چهار روز یا ۹۶ ساعت مصرف شود و بهتر است شیر را در قسمت ته یخچال که خنک‌تر است بگذارید. بسیاری از یخچال‌ها درجه حرارت ثابتی ندارد و در آنها زیاد باز و بسته می‌شود، بنابراین گرچه مدت نگهداری طولانی‌تر شیر مادر در یخچال معمولاً قابل قبول است، اما کارشناسان آن را توصیه نمی‌کنند.

شیر منجمد مادر: در جایخی یخچال که دمایی در حد منهای ۱۵ درجه سانتی‌گراد دارد، شیر را می‌توان برای دو هفته منجمد نگه داشت. در فریزری که دمایی نزدیک به منهای ۱۸ درجه سانتی‌گراد دارد نیز می‌توان شیر را برای سه ماه ذخیره کرد و در فریزهای صنعتی که دمایی زیر ۳۲ درجه سانتی‌گراد دارد، تا شش ماه قابل استفاده و نگهداری است. در ذخیره‌های طولانی‌تر هم، شیر با وجود سالم ماندن کیفیت پایین‌تری خواهد داشت و هرچه مدت ذخیره کوتاه‌تر باشد، شیر کیفیت بالاتری دارد.

شیر منجمد ذوب‌شده: برای ذوب کردن شیر منجمد، اجازه دهید که کیسۀ شیر برای یخ‌زدایی در یخچال بماند یا کیسۀ یخ‌زده را در ظرفی محتوی آب ولرم رو به گرم قرار دهید. همچنین هرگز از مایکروویو یا حرارت مستقیم اجاق گاز برای یخ‌زدایی یا گرم کردن شیر استفاده نکنید، زیرا مواد مغذی شیر را از بین می‌برد و می‌تواند باعث حساسیت پوستی نوزاد شود. هنگامی که شیر منجمد را ذوب کردید، می‌توانید آن را تا ۲۴ ساعت در یخچال نگه دارید. اگر این شیر در دمای اتاق قرار دارد، لازم است آن را طی یک ساعت مصرف کنید. اگر در این فاصله از شیر استفاده نکرده‌اید باید آن را دور بریزید، زیرا نمی‌توانید شیر را دوباره منجمد کنید. بهتر است هر شیری را که بعد از یک وعده تغذیۀ کودک در شیشه‌شیر می‌ماند دور بریزید.

 

مشکلات رایج و راه‌حل‌های آن در دوشیدن شیر مادر

دوشیدن شیر برای همۀ مادران آسان نیست. برخی از زنان هنگام دوشیدن شیر با کمبود شیر در سینه‌هایشان روبه‌رو می‌شوند. برخی از دلایل روبه‌رو شدن با مشکل در شیردوشی شامل موارد زیر است:

پمپ شیر در زمان نامناسب: شاید خیلی زود سینه‌های خود را پمپ می‌کنید. اگر شما یا کودکتان تازه سینه‌ها را کاملاً خالی کرده‌اید، با پمپ کردن، شیر زیادی دریافت نمی‌کنید. در مورد زمان پمپ کردن شیر وسواس به خرج ندهید، اما اگر در یادآوری مشکل دارید، زمان مناسب را جایی یادداشت کنید.

نیاز به تغییر در تنظیمات دستگاه شیردوش: در برخی موارد ممکن است تنظیمات دستگاه برای پمپ شیر مناسب نباشد، مثلاً اگر فشار مکش دستگاه بیش از حد کم یا سرعت آن بیش از حد زیاد است، امکان دارد شیر کافی به دست نیاورید.

نداشتن کیفیت مناسب دستگاه شیردوش: برخی از مادران از یک شیردوش دستی یا برقی استفاده می‌کنند که کیفیت خوبی ندارد. باتری دستگاه نیز می‌تواند پس از حدود یک سال استفاده فرسوده شود. بهترین نتیجۀ شیردوشی را می‌توانید از یک شیردوش برقی باکیفیت بالا و دارای دو پمپ با عملکرد همزمان به دست ‌آورید.

کوچک بودن فلنج شیردهی: شاید از فلنجی استفاده می‌کنید که برای نوک سینۀ شما کوچک است. اگر فلنج یا کلاهک پمپ شیردوش خیلی کوچک است و هنگامی که شروع به پمپ کردن می‌کنید، نوک سینه متورم می‌شود، نمی‌توانید شیر زیادی از سینۀ خود بدوشید. بسیاری از شیردوش‌های سینه در حال حاضر فلنج‌هایی در سایزهای بزرگ‌تر هم دارد، پس لازم است هنگام خرید سایز مناسب را انتخاب کنید.

تولید شیر کم در مادر: دلایل بسیاری برای این موضوع مثل دادن شیر کم به نوزاد و ننوشیدن مقدار کافی مایعات توسط مادر وجود دارد. برخی از داروها مانند داروهای ضداحتقان یا روش‌های ضدبارداری حاوی استروژن نیز می‌تواند تولید شیر را سرکوب کند.

وجود مشکلی در جریان شیر: ممکن است در جاری شدن شیر از سینه مشکلی وجود داشته باشد. در حین پمپ کردن سینه سعی کنید آرام باشید و خود را در وضعیت راحتی قرار دهید. برخی از زنان دوست دارند به عکسی از نوزاد خود نگاه کنند یا چشمان خود را ببندند و به کودکشان فکر کنند. همچنین می‌توانید قبل از شروع پمپ کردن، به آرامی سینه‌های خود را ماساژ دهید یا به مدت پنج تا ۱۵ دقیقه یک حوله یا کمپرس گرم روی آنها و نوک سینه بگذارید.

به‌طورکلی، برای داشتن نتیجۀ بهتر در دوشیدن شیرتان بهتر است ۱۰ تا ۲۰ دقیقه قبل از شروع دوشیدن کمی استراحت کنید. یک لیوان شیر، آب‌میوه، چای کم‌رنگ بنوشید یا کمی سوپ گرم بخورید. مایعات گرم بیشتر از نوشیدنی‌های سرد به ترشح شیر مادر کمک می‌کند. همچنین می‌توانید حمام کنید و موقع دوشیدن شیر در وضعیت راحتی بنشینید و اگر ممکن است پاهایتان را کمی بالاتر روی یک چهارپایه بگذارید. محیط اطرافتان نیز که در آنجا شیر خود را می‌دوشید، لازم است ساکت و آرام باشد و با زنگ تلفن، زنگ ناگهانی در خانه و سایر موارد باعث قطع دوشیدن شیر نشود.

 

باید آرام بمانید

یکی از مهم‌ترین توصیه‌هایی که به مادران شیرده می‌شود این است که سعی کنند استرس نداشته باشند و آرامش خود را حفظ کنند؛ چراکه آرامش باعث ترشح هورمون اکسی‌توسین در مغز می‌شود و همین هورمون به ترشح بیشتر شیر کمک می‌کند.
همچنین خوب است مادران شیرده قبل از شیردهی حتما یک لیوان نوشیدنی گرم میل کنند؛ مادرانی که شیر کمتری دارند بهتر است یک حوله یا یک جسم گرم روی سینه خود بگذارند تا ترشح شیر در سینه‌شان بیشتر شود.
موقع شیر دادن، راحت بنشینید و نوزاد را در آغوش بگیرید؛ حواس‌تان باشد برای شیر دادن به نوزاد، نوک پستان همراه با هاله دورش باید در دهان نوزاد قرار گیرد. در واقع وقتی نوزاد هاله دور سینه را همراه با نوک آن در دهان دارد و می‌مکد، غدد شیری فعال‌تر عمل می‌کنند. اما اگر نوزاد فقط هاله نوک سینه را در دهان داشته باشد، زخم و التهاب در این ناحیه ایجاد می‌شود.
نکته دیگری که باید به خاطر داشته باشید این است که هیچگاه، چه زمانی که خودتان به نوزاد شیر می‌دهید و چه زمانی که شیر را برایش می‌دوشید، نباید نوک سینه کشیده شود! به‌علاوه گیاهانی برای افزایش شیر مادران وجود دارد که در این مطلب می‌توانید درباره آن‌ها بخوانید.


شیر مادر و فواید آن

وقتی شیر دادن دردناک می‌شود ...

عارضه دیگری که ممکن است مادران شیرده را تهدید کند، عفونتی موسوم به «ماستیت» است. ماستیت، عفونت خود پستان است که شامل درد، ورم، گرمی و قرمزی آن می‌شود. حتی ممکن است مادر تب کند که احتمال این اتفاق، طی چند روز تا چند هفته اول بعد از زایمان بسیار بالاست.
این عفونت باعث می‌شود مادر احساس خوبی نداشته باشد و حتی خواب راحتی را هم تجربه نکند. اما از جمله عواملی که می‌تواند باعث بروز عفونت ماستیت شود، می‌توان به بد شیر دادن به نوزاد طی چند هفته اول بعد از زایمان، زخم یا ترک پوست نوک پستان، یا شیر دادن به نوزاد فقط در یک حالت اشاره کرد که می‌تواند باعث عدم تخلیه کامل شیر از پستان‌ها شود.
بعضی از مادرها از سینه‌بندهای سفت استفاده می‌کنند که همین موضوع مانع از گردش و جریان کامل شیر می‌شود. اما خستگی بیش از حد مادر هم می‌تواند باعث همین اتفاق شود و شیر در پستان مانده و عفونت ماستیت رخ دهد!
اگر مادر شیرده دچار ماستیت شد، درمان اصلی تخلیه مکرر پستان با شیردوش یا شیردهی مرتب است. همچنین  در طب سنتی نیز توصیه‌هایی برای قبل و بعد از شیردهی وجود دارد.  

 

مراقب «آبسه» باشید!

یکی از مشکلاتی که مادران در دوران شیردهی بخصوص در اوایل این دوره با آن روبرو می‌شوند، «آبسه پستان» است که بسیار هم شایع است.
آبسه پستان در واقع عفونی شدن ناحیه‌ای از بافت پستان است که در اثر مبارزه بدن با عفونت چرک در آن جمع می‌شود. به عبارت دیگر، در صورت بهبود پیدا نکردن ماستیت، در مجاری شیر میکروب هم اضافه می‌شود و آبسه ایجاد می‌شود. آبسه، نوعی توده چرکی در سینه است.
آبسه ممکن است بافت خود پستان، یا نوک آن، غدد شیری و مجاری آن را درگیر کند.
از جمله علائم آبسه پستان می‌توان به درد، حساسیت به لمس، قرمزی و سفتی پستان اشاره کرد. البته گاهی هم ممکن است همراه با تب و لرز مادر و احساس ناخوشی عمومی او همراه باشد. دردناک شدن گره‌های لنفاوی زیربغل هم از دیگر عوارض شایع آبسه پستان در دوران شیردهی است.
در صورت تشکیل آبسه، متخصص زنان بعد از سونوگرافی از پستان برای اطمینان از وجود آبسه، آنتی‌بیوتیک‌های مخصوصی تجویز می‌کند که هیچ ضرری برای نوزاد شیرخوار نخواهد داشت.
ضمن اینکه گاهی ممکن است حفره حاوی عفونت (آبسه) با بی‌حسی موضعی و با یک سوزن، در چند مرحله تخلیه شود. در صورتی که پوست پستان زخمی، خیلی نازک و شرایط بیمار حاد باشد، آبسه باید با جراحی تخلیه شود.
در هر صورت نیازی به قطع شیردهی در این دوران نیست؛ مگر به دستور پزشک.


شیر مادر برای نوزاد

پیشگیری بهتر از درمان!

یکی از راهکارهایی که می‌تواند به جلوگیری از بروز آبسه پستان کمک کند، شستن دست‌ها و سینه پیش از شیر دادن به نوزاد است که البته شستن سینه با آب، بدون نیاز به مواد شوینده، کفایت می‌کند. ضمن اینکه باید نوک سینه خود را همیشه چرب نگه دارند؛ برای این کار خوب است یک قطره از شیر خود را روی نوک سینه قرار داده و صبر کنید این یک قطره شیر در معرض هوا خشک شود و بعد لباس‌تان را بپوشید.
نکته مهم دیگر، جنس سینه‌بندهای دوران شیردهی است که حتما باید از جنس نخی باشند تا هیچ زخم و خراشی روی سینه ایجاد نکنند.
در ضمن نباید اجازه دهید به نوزاد شیرخوار نوک پستان را گاز بگیرد. اگر با وجود رعایت این مسائل باز هم احساس کرده پوست نوک سینه‌تان خشک است، بهتر است از پمادهای ویتامین AD و کرم‌های نرم‌کننده موضعی استفاده کنید؛ اما قبل از شیر دادن دوباره به نوزادتان، حتما سینه خود را با آب و پنبه تمیز کنید.

انواع روش‌های دوشیدن شیر

برای دوشیدن شیر ۳ روش وجود دارد: استفاده از انواع شیردوش‌های باتری‌دار و برقی، استفاده از انواع شیردوش‌های دستی و در نهایت استفاده از دست.
در هر ۳ روش مادر اول باید ابتدا یک لیوان مایع گرم بنوشد، در فضایی آرام قرار بگیرد و تحت کم‌خوابی و بی‌خوابی شدید نباشد؛ حتی بهتر است مادر ۱۰ تا ۲۰ دقیقه قبل از شروع دوشیدن شیر، استراحتی کوتاه داشته باشد.

  • اگر مادری دچار ماستیت حاد است، خوب است در فضای گرم حمام، در حالیکه آب گرم روی پشتش روان است، اقدام به دوشیدن شیر کند.
  • برای دوشیدن شیر باید دو طرف هاله دور سینه فشرده شود و جهت چرخش دست‌ها در ابتدای دوشیدن شیر می‌تواند از بالا به پایین باشد و بعد کناره‌های سینه ماساژ داده شود؛ این ماساژ و فشردگی ملایم باید در تمام جهات سینه انجام شود تا شیر به طور کامل تخلیه شود.
  • در واقع برای دوشیدن شیر با دست ابتدا باید ماساژ بخش بیرونی سینه‌ها انجام شود. توجه داشته باشید که دست‌هایتان باید تمیز باشد. دست‌ها را از دو طرف به دور سینه حلقه کنید؛ طوری که انگشتانتان در زیر و شست‌ها بالا قرار بگیرند. حالا بخش بیرونی سینه را به آرامی بین انگشتان و شست‌ها فشار دهید. این حرکت را ده مرتبه تکرار کنید و دست‌هایتان را روی سینه‌ها جابه جا کنید.
  • حالا نوبت ماساژ بخش داخلی سینه‌هاست؛ دست‌ها را به هاله دور سینه نزدیک‌تر کرده و فشردن سینه را مثل مرحله قبل تکرار کنید. به این ترتیب جریان شیر را تحریک خواهد کرد.
  • برای شروع جریان شیر، شست و انگشتان یک دست را نزدیک هاله دور سینه قرار دهید و آنها را بر روی دنده‌ها به عقب فشاردهید. بعد با حرکات هماهنگ آنها را کمی فشار دهید. اگر جریان شیر فورا شروع نشد، دوباره این روند را تکرار کنید. به آرامی و با حرکات هماهنگ سینه را به آرامی به عقب فشار دهید.
  • برای ۵ دقیقه، دست‌های خود را در اطراف سینه حرکت دهید. بعد شروع به دوشیدن سینه دیگرتان کرده و تمام مراحل گفته شده را برای سینه دوم هم تکرار کنید تا هر دو سینه کاملا تخلیه شوند.
  • یکی از مواردی که می‌تواند به آمادگی مادر برای دوشیدن شیر کمک کند، در آغوش گرفتن نوزاد است؛ ارتباط چشمی مادر و نوزاد و همینطور تماس پوستی‌شان باعث جریان بهتر شیر شده و روند دوشیدن شیر را راحت‌تر می‌کند.
  • مادر برای دوشیدن شیر باید در وضعیت راحتی قرار داشته باشد، می‌تواند پاها را کمی بالاتر از بدنش قرار دهد و پشتش با تکیه‌گاهی مناسب حمایت شود تا با آرامش کامل پروسه دوشیدن شیر انجام شود؛ ضمن اینکه زنگ در و تلفن و ... هم نباید باعث قطع روند دوشیدن شیر شود.
  • در ضمن، در مواقع شیر دادن یا شیر دوشیدن نباید نگران تغییر حالت نوک سینه‌ها باشید! اما بافت روی هاله دور سینه از جنس الاستین و کلاژن است و حالت کشسانی دارد؛ بنابراین تغییر شکل آنچنانی در بافت سینه‌ها رخ نخواهد داد.
  • در نهایت اینکه تمام لوازم شیردوشی (دستی و برقی) باید بعد از هربار استفاده جوشانده و استریل شوند.

 

دوشیدن شیر مادر برای نوزاد

با انواع شیردوش آشنا شوید

تمام شيردوش‌های باتری‌دار، برقی و دستی از چند بخش اساسی تشكيل شده‌اند: پوشش سینه، پمپ و ظرف شیر.
پوشش سينه جام مخروطی شكلی است كه ابتدا نوك سينه و قسمت‌های رنگی اطراف آن را پوشش مي­دهد. پمپ هم محفظه‌ای توخالی و نرم است كه شير را بيرون می­‌كشد و ممكن است به قسمت پوشش سينه شيردوش وصل شده يا به وسيله يك تيوب پلاستيكی به پوشش سينه متصل باشد.
ظرف شير هم همان ظرف جدا شدنی است كه زير قسمت پوشش سينه شيردوش قرار می‌گیرد و به محض پمپ شدن شیر، در آن جمع می‌شود. اين ظرف معمولا قابل استفاده مجدد يا يك بار مصرف است كه شير را درخود ذخيره كرده يا به نوك سينه وصل مي­شود و هنگام غذا خوردن نوزاد از آن استفاده می‌شود.
شيردوش­ها معمولا ابتدا نوك سينه و اطراف آن قفل شده و آن را جمع مي­كنند. بعد با وارد كردن يك مكش به نوك سينه، شير را از سينه خارج مي­كنند. به هر مكش و خارج شدن شير يك چرخه گفته مي­شود. در شيردوش‌های دستي، زمانی كه با دست تلمبه را فشار می‌دهيد، شير از آن خارج مي­شود. اين شيردوش‌ها نسبت به انواع ديگر آنها سبك‌تر، ارزان‌تر و كم صداتر بوده و جای كمتری را اشغال مي­كنند اما مدت زمان بیشتری را برای دوشیدن شیر باید صرف کنید.
بعضی از شيردوش‌های دستی يك لوله يا تيوب كوچك دارند كه به محفظه‌ای توخالی يا تلمبه اتصال پيدا مي­كند و بعد از خروج شير از سينه،آن را به داخل ظرف مخصوص شيردوش هدايت مي­كند.
نوع دیگری از شيردوش­های دستی هم وجود دارند كه شيردوش شيپوری نام دارند. اين نوع شيردوش‌ها شبیه يك توپ پلاستيكی توخالی هستند كه به پوشش شيردوش متصل شده­اند. اما از آنجا که نمی‌شود این نوع از شیردوش را به خوبی تمیز کرد، بسیاری از کارشناسان بهداشت این نوع شیردوش را غیربهداشتی می‌دانند.
شيردوش‌های باتری‌دار و برقی هم مسلما سرعت عمل بالایی دارند و شما در مدت زمان کمی می‌توانید یک شیشه شیر بدوشید! اين نوع شيردوش‌ها با استفاده از باتری يا وارد كردن كابل آن به پريز برق و روشن شدن موتور شروع به كار می‌­كنند. اين نوع شيردوش‌ها ممكن است بيش از يك لوله يا تيوب متصل شده به پوشش شيردوش داشته باشند. تلمبه‌شان هم يك پنل كنترل‌كننده با يك سوئيچ دارد كه درجه مكش را تنظيم مي­كند. بعضي از شيردوش‌های باتری‌دار، الگوهايی مختلفی برای مكش دارند و قابل تنظیم هستند.
در ضمن ممکن است لوازمی مثل نوارهای دور سینه، ظروف مخصوص نگهداری شیر، كيسه‌های استريل كردن شيردوش به وسيله بخار و پمادهای نرم‌كننده سينه هم همراه شیردوشی که خریداری کرده‌اید، باشد که تفاوت در این لوازم جانبی، بستگی به برند انتخابی‌تان دارد.


دوشیدن شیر مادر

اگر درد دارید ...

اگر شیر داخل سینه مانده باشد، سینه‌ها سفت می‌شوند و عمل دوشیدن شیر سخت و دردناک خواهد بود؛ بنابراین خوب است در این مواقع ابتدا مادر جسم گرمی (مثل یک حوله یا کیسه آب گرم) روی سینه‌ها قرار دهد و بعد دوشیدن شیر را با ملایمت آغاز کند.
هرقدر فواصل بین دوشیدن شیر طولانی‌تر باشد، حجم شیر ترشح شده داخل سینه‌ها بیشتر شده و سینه‌ها سفت‌تر می‌شوند و به این ترتیب پروسه دوشیدن شیر طولانی‌تر خواهد بود.
مادرانی که سینه‌شان به خاطر تجمع طولانی‌مدت شیر سفت شده، خوب است قبل از اقدام به دوشیدن شیر، فرد دومی به آنها کمک کرده و پشت او (دو طرف ستون فقرات و موازی سینه‌ها) را ماساژ دهد؛ این کار باعث راحت‌تر شدن ترشح شیر شده و سفتی سینه‌ها را رفع می‌کند.

دوشیدن شیر برای نوزادان نارس

دوشیدن شیر در روزهای اول برای نوزادان نارس بسیار پرکاربرد است؛ معمولا این نوزادان در روزهای اول، طریقه گرفتن سینه را بلد نیستند! اولین توصیه به مادران این نوزادان این است که در روزهای اول زمان زیادی صرف شیردهی کنند چراکه این زمان‌های طولانی می‌تواند به آموزش نوزاد کمک کند.
در این مواقع مادر باید هاله دور سینه را در دهان نوزاد قرار داده و با انگشت سبابه‌اش چانه نوزاد را بالا و پایین ببرد؛ چراکه چانه نوزاد توان چندانی ندارد و زود خسته می‌شود!
گاهی اوقات هم نوزادان موقع شیر خوردن خواب‌شان می‌برد که مادر باید با تحریک لپ نوزاد یا کف پایش او را بیدار کرده و ترغیب به شیر خوردن کند.

 


نویسنده:

  1. Michelle Roth, BA, IBCLC
  2. Meet Heidi Murkoff
  3. Olivia Campbell

 

منابع:

  1. parents
  2. momlovesbest
  3. psmag
  4. healthline
  5. دستورالعمل کشوری دوشیدن و ذخیره شیر مادر
گروه خبری : بارداری و زایمان
دی ان ان