بارداری و زایمان

انجام عمل سزارین، نوزاد از طریق واژن مادر به دنیا نمی‌آید، بلکه طی یک عمل جراحی متولد می‌شود. پزشک دیواره شکم و رحم را می‌شکافد و نوزاد و جفت را بیرون می‌کشد. سپس دیواره شکم و رحم مجدداً سر جای خود بخیه می‌شوند. مادر برای سزارین باید بیهوش بشود. غالباً یک بیهوشی موضعی هم کفایت می‌کند، اما گاهی هم بیهوشی کامل لازم می‌شود.

توصیه می‌شود تا پیش از هفته 39 حاملگی این عمل را انجام ندهید چرا‌که احتمال مشکلات تنفسی در نوزاد و رشد ناکامل افزایش پیدا می‌کند.

• عمل سزارین به چه شکل صورت می گیرد؟

فرآیند عمل سزارین به این شکل است که بعد از اعمال بی‌حسی یا بی‌هوشی، پزشک برشی افقی ( در حدود 8 تا 10 سانتی متر ) در ناحیه‌ی شکم ایجاد می‌کند و با برش لایه‌های زیرین، به رحم می‌رسد. زمانی که پزشک به عضله‌های شکم می‌رسد ، آن‌ها را کنار می‌زند تا به خود رحم برسد.

معمولاً برش رحم، به صورت افقی و در قسمت زیرین آن صورت می‌گیرد. ولی امکان دارد در وضعیت خاص، مانند زمان‌هایی که نوزاد هنوز بالغ نشده است، این برش به صورت عمودی باشد. چنانچه برش به صورت عمودی باشد، مادر قادر نخواهد بود تا در حاملگی های بعدی فرزند خود را به صورت طبیعی به دنیا بیاورد.

پس از برش، پزشک نوزاد را خارج می‌کند و پس از بریدن بند ناف، مادر می‌تواند برای چند لحظه او را ببیند ( اگر از بی حسی موضعی استفاده شده باشد ). آنگاه معاینه‌های مختلفی روی نوزاد صورت می‌گیرد و دکتر بخیه کردن رحم و شکم مادر را آغاز می‌کند. معمولاً فرآیند بخیه کردن رحم و شکم طولانی‌تر از شکافتن آنهاست و ۳۰ دقیقه طول می کشد.

توصیه ما به شما این است که تا حدالامکان از بی‌حسی موضعی استفاده نمایید زیرا هم مقدار ماده بی‌هوشی و بی‌حسی که وارد بدن مادر می‌شود کمتر هست و مادر بعدا در شیردهی دچار مشکل نمی‌شود و هم اینکه بلافاضله بعد از تولد نوزاد مادر می‌تواند نوزاد خود را ببیند و در آغوش بگیرد و شیردهی را آغاز کند. اما در مواقعی که مادر بسیار مضطرب است و به هیچ عنوان نمی‌تواند وقایع اطراف را تحمل نماید می‌توان از بیهوشی عمومی نیز استفاده نمود.

• حین عمل سزارین

بخش اصلی عمل سزارین معمولاً 30 تا 60 دقیقه طول می‌کشد که شامل مراحل زیر است؛

1. پزشک در ناحیۀ شکم و رحم، برش‌هایی با طول 10 سانتی‌متر ایجاد خواهد کرد.
2. نوزاد از طريق این برش‌ها بیرون آورده خواهد شد. بعضی وقت‌ها امکان دارد پزشک از انبرهای جراحی برای کمک کردن به بیرون آمدن سر نوزاد استفاده کند.
3. سپس نوزاد به صورت دقیق بررسی می‌شود. بند ناف قطع شده و جفت جدا می‌گردد. معمولاً با تزریق‌ای، رحم را منقبض می‌کنند تا خونریزی به حداقل برسد.
4. برای کاهش خطر ایجاد عفونت آنتی بیوتیک تجویز می‌شود. سپس لایه‌های عضله، چربی و پوست به یکدیگر بخیه زده خواهد شد و زخم حاصل از برش پوشانده می‌شود.

در نخستین فرصت می‌توانید نوزاد خویش را درآغوش بگیرید. تماس پوست به پوست می‌تو‌اند رابطه اولیۀ شما با نوزاد را قدرتمند‌تر کند و شیر دادن به نوزاد را ساده‌تر نماید.

در چه صورت انجام زایمان بصورت سزارین ضرروی و لازم است؟

در برخی موارد مادر از ابتدا تصمیم به انجام زایمان سزارین دارد، اما گاهی در ماه‌های آخر بارداری و با توجه به بروز یک سری عوارض و مشکلات، این روش زایمان از سوی پزشک تجویز خواهد شد. برخی دلایل انجام این نوع زایمان عبارت است از:

1. بروز مشکلات مربوط به رشد جنین.
2. بزرگ بودن سر جنین و بروز مشکل حین عبور از کانال زایمان.
3. زمانی که نوزاد از پا به دنیا خواهد آمد.
4. بروز عوارض در ماه‌های اول بارداری.
5. بروز عوارض و مشکلاتی مانند فشار خون بالا و یا بیماری‌های قلبی برای مادر.
6. ابتلای مادر به عفونت و احتمال انتقال آن به جنین.
7. سابقه انجام زایمان سزارین در گذشته.
8. کاهش اکسیژن رسانی به جنین.
9.  در صورتی که شخص قبلاً سزارین کرده باشد.
10. زمانی که فرزند در رحم مدفوع کرده باشد.
11.  جفت سر راهی.
12.  رگ سر راهی.
13.  نمایش بند ناف.
14. دیسترس جنین در سن بالای ۲۴ هفته.
15. دیستوشی زایمان ( مثل توقف زایمانی، عدم تناسب سر جنین با لگن مادر).
16. سقوط بند ناف.
17. وجود تب خال دستگاه تناسلی.
18. دو قلویی وقتی که جنین اول با نمایش سر نباشد.
19.  دوقلوهای مونو آمنیونی.
20. جنین بزرگ تر از ۴٫۵ کیلوگرم.
21.  وجود ناهنجاری‌های رحمی در مادر( رحم دوشاخ).
22. اغلب موارد زایمان بریچ.

• خطرات سزارین انتخابی

چنانچه شما، جنین‌تان و حاملگی‌تان سالم هستید و هیچ مشکل خاصی ندارید نباید سزارین را انتخاب کنید. منتقدین سزارین در مورد خطرات زیر بعد از سزارین به مادران هشدار می‌دهند :

1. عفونت محل جراحی.
2. صدمه دیدن مادر یا نوزاد.
3. ترومبوز وریدی ( تشکیل لختۀ خونی در پاها یا ریه‌های مادر).
4. عوارض بیهوشی مثل حالت تهوع، استفراغ، سردرد شدید و کمردرد.
5. افزایش شیوع اختلالات تنفسی نوزاد به دلیل زایمان زودتر از موعد.
6. افزایش خطر ایجاد جفت سرراهی یا جفت چسبنده در بارداری بعدی.
7. از دست دادن شدید خون به دلیل افزایش خونریزی بیش از دو برابر زایمان طبیعی.
8.  ضعف عضلات رحم.
9.  پیدایش مشکلات در حاملگی بعدی.
10. مشکلات شیردهی پس از اپیدورال.
11. افزایش مشکلات ناباروری.
12.  افزایش خطر سقط جنین در حاملگی بعدی.
13. افزایش خطر تخریب لوله فالوپ.
14. افزایش خطر بیماری‌های زنان.
15. افزایش احتمال حاملگی خارج از رحم در آينده.

اگر از ابتدا عمل سزارین زیر نظر پزشک متخصص زنان و زایمان و با برنامه ریزی انجام شود، می‌تواند برای مادر فوایدی داشته باشد از جمله ؛

1.  استرس کم‌تر مادر هنگام تولد نوزاد.
2.  خطر کم‌تر برای رابطه جنسی پس از زایمان.
3.  کاهش خطر کمبود اکسیژن رسانی به نوزاد.
4. کاهش خطرات آسیب روانی مادر موقع زایمان.

• رعایت نکات لازم برای بهبود پس از سزارین

اغلب زنان حداکثر ۴۸ ساعت پس از سزارین مرخص می‌شوند. البته بهبود کامل ممکن است چهار هفته یا بیشتر طول بکشد. برخلاف سزارین، مادرانی که زایمان طبیعی داشته‌اند معمولاً در عرض ۲۴ ساعت مرخص می‌‏شوند و در مدت یک تا دو هفته می‌توانند فعالیت‌های روزمرۀ خود را از سر بگیرند. قبل از مرخص شدن، پرستار نحوهٔ مراقبت از بخیه‌ها، مراحل بهبود و مواردی را که باید برای آن‌ها با پزشک خود در تماس باشید به شما اطلاع می‌دهد. اگر عمل سزارین انجام داده‌اید، بهتر است موارد زیر را تا بهبود کامل رعایت کنید:

1. باید تا زمان بهبود محل جراحی استراحت داشته باشید و از بلند کردن اجسام سنگین، فعالیت‌های ورزشی شدید و دراز و نشست پرهیز کنید. در کارهایی نظیر کارهای منزل، پختن غذا و خرید، از اعضای خانواده یا دوستانتان کمک بگیرید. فراموش نکنید این استراحت به معنی استراحت در رختخواب نیست، زیرا کم ‌تحرکی پس از عمل می‌تواند موجب بروز ترومبوآمبولی شود و جان مادر را به خطر بیندازد.
2. در ناحیۀ پایین شکم درد خواهید داشت و ممکن است یک تا دو هفته ناچار به استفاده از داروهای مسکن باشید.
3. همانند زایمان طبیعی، در سزارین نیز تا چند هفته خونریزی خواهید داشت ولی این خونریزی به تدریج کم خواهد شد. از نوار بهداشتی استفاده و از به کار بردن تامپون‌ها داخل واژن خودداری کنید.
4. مراقبت در خصوص عدم وارد آمدن فشار به ناحیه شکم.
5. نوشیدن آب و مایعات.
6. عدم برقراری رابطه جنسی به مدت چهار تا شش هفته.

• در صورت مشاهده علائم زیر، حتما به پزشک مراجعه کنید؛

1. درد در سینه‌ها به همراه تب؛
2. ترشح بد بو از واژن و یا مشاهده لخته خون بزرگ؛
3. درد هنگام دفع ادرار؛
4. علائمی از عفونت مانند تب بالای سی و هشت درجه، قرمزی، درد و تورم یا چرک در محل جراحی و یا ترشح از بخیه ها.

• مراقبت‌های زخم بعد از سزارین

1. لازم است بدانید که پانسمان‌های ضد آب بر روی ناحیه بخیه گذاشته می‌شود و فرد با وجود این پانسمان می‌تواند در همان روز اول استحمام نماید.
2. به طور معمول این پانسمان 48 تا 72 ساعت بر روی ناحیه زخم باقی می‌ماند و توصیه می‌گردد که بیمار پس از سه روز پانسمان را باز نماید.
3. بعد از 3 روز کامل  پوست شما به یکدیگر چسبیده است و جایی هیچ گونه نگرانی نیست و تنها توصیه می‌شود که فرد قبل از آن‌که بخیه ها کشیده شود هر روز ناحیه جراحی را با آب و صابون یا آب و شامپو بچه شست و شو دهد.
4. در صورتی که فرد شکم بزرگی دارد بهتر است برای بالای شکم با یک گن بسته شود و در چنین شرایطی سطح بخیه‌ها آزاد باشد تا عفونت رخ ندهد.
5. به طور معمول در صورتی که بخیه ها نیاز به کشیدن داشته باشد هفت تا ده روز پس از سزارین بخیه ها کشیده می شود و در غیر این صورت جذب می‌گردد.

• آیا زخم سزارین عفونت می‌کند؟

معمولا زخم سزارین مستعد عفونت نیست اما در مواقعی که فرد وضعیت جسم خوبی داشته اما به تدریج با مواردی زیر مواجه گردد حتما لازم است به متخصص زنان مراجعه نماید تا بررسی های از لحاظ عفونت زخم انجام شود.

1. تب.
2. قرمزی.
3. تورم.
4. احساس درد.
5. خروج ترشح از ناحیه زخم.
6. دردهای غیر طبیعی ناحیه شکم.